Ahşap yapı inşasının Türkiye ve Dünyada'daki yerinin yönetmelikler üzerinden karşılaştırılması

Abstract

Teknolojinin gelişmesiyle birlikte endüstriyel ahşap ürünlerin yapılarda kullanımı yaygınlaşmıştır. Özellikle deprem kuvvetlerinin yıkıcı etkilerine karşı yüksek performansından dolayı deprem bölgesinde yer alan yapılarda daha çok tercih edilmektedir. Yapıların bu deprem yüklerine dayanımı için belli kurallarla inşa edilmesi gerekmektedir. Bölüm 1'de ; çalışmanın amacı, kapsam ve yöntemi açıklanmıştır. Bu tezde literatür araştırmasıyla elde edilen verilerle dünyada ahşap yapı üretiminde gelişmiş teknolojileri ve standartları olan Amerika Birleşik Devletleri (ABD), Kanada, Avrupa ülkeleri, Japonya ve Finlandiya yapı yönetmeliklerinin tarihsel süreçte gelişimi ve uygulamaları incelenmiş, ülkemizdeki ahşap yapı üretimine paralel kodların gelişiminde eksiklikler belirlenmiştir. Bölüm 2'de; ahşap malzemenin genel özelliklerinden bahsedilmiş, hafif, ekolojik ve kolay uygulanabilir olması sebebiyle deprem için avantajlı olduğu tespit edilmiştir. Ahşap yapı sistemleri olan geleneksel, gelişmiş geleneksel ve endüstriyelleşmiş sistemler kısaca incelenip ahşap yapıların dünyada ve Türkiye'deki durumuyla sonlanmıştır. Bölüm 3'de; yapı inşa kuralları olan yönetmelik, standart, şartname ve kodların genel açıklamasıyla başlanıp ülkelerde uygulanan ahşap yapı kurallarına geçilmiştir. Türkiye'deki ahşap yapıların durumu, tarih boyunca yürürlükte olan ahşap yapı inşa kurallarını içeren yönetmelik, şartname ve standartlar incelenmiştir. Avrupa ve dünyadaki birkaç ülkede kabul gören Eurocode tarihi incelenmiş, ahşap yapılarla ilgili bilgiler içeren Eurocode 5 anlatılmıştır. Kanada ahşap yapı yönetmelikleri incelenmiş, tarihsel süreçte bu yönetmeliğin gelişimi, yapıların yönetmelikte yer alan kodlara göre uygulanış şekilleri anlatılmıştır. ABD' de ilk kabul edilen yasa ile birlikte kodların gelişimi anlatılmış, yönetmelik içerisindeki gruplandırma örnekleri verilmiş, kodlar anlatılmıştır. Japonya yönetmeliği olan BSL anlatılmış, gelişimi ve ahşap yapılar için uygulanan kurallar anlatılmıştır. Finlandiya ulusal bina yönetmeliğine göre konut inşasının özellikleri anlatılmış ve ülkenin ahşap yapılarla ilgili gelecek projelerinden bahsedilmiştir. Bölüm 4'de; elde edilen veriler tablo halinde sunulmuş ve değerlendirme yapılmıştır.Bu değerlendirmelerle ahşap yapı geleneği gelişmiş, ahşap kosunuda yetkin, geleneksel ahşap mimarisi birikimli, ahşap yapı kuralları konusunda önemli bir noktada olan ABD, Kanada, Japonya, Finlandiya ve Avrupa ülkelerinde orman stokları, ahşap konut oranları belirtilmiştir. Bu ülkelerde ahşap yapı uygulamalarında uyulması gereken kurallar bütünü olan yönetmeliklerin gelişimi ve uygulanışı tablo halinde sunulmuştur. Türkiye'de ahşap yapı uygulamalarında uyulması gereken kuralların hangi yönetmelik ve standartlarda yer aldığı tablo halinde sunulmuştur. Bölüm 5'de; veriler ve değerlendirme sonucunda Türkiye'de ahşap yapı endüstrisinin gelişimi konusunda eksikler ve yapılması gerekenler tartışılmıştır. Ahşap yapı üretiminin gelişmesi için TS 647'nin güncellenmesi gerektiği, gelişmekte olan ahşap yapı sektörünün ahşap malzemenin diğer yapı malzemelerine göre daha hafif, ekolojik, sürdürülebilir, insan doğasına uygun olduğu için desteklenmesi gerektiği görülmüştür. Türkiye' de yapı yönetmeliği hazırlanırken ilgili bakanlık ile birlikte diğer kurumların sürece dahil edildiği taktirde gelişimin daha olumlu olacağı sonucuna varılmıştır. Türkiye ahşap yönetmelikliğine geleneksel ahşap yapıları kapsayan kuralların eklenmesi ve geliştirilmesi gerektiği ortaya konulmuştur. Araştırılan diğer ülkelerde standart mühendislik hesapları gerektirmeyen az katlı ve metrekareli yapılar için belirli standartlar ile ahşap yapıların yapımı kolaylaştırılmıştır. Bu gruplandırmadaki pratiklik sayesinde deprem sonrası yapıların tekrar yapılması daha az maliyet ve kısa süre içinde tamamlanabilmektedir. Bunun Türkiye'deki güncel durumda 6 Şubat Kahramanmaraş depremleri sonrası yapılacak olan tek katlı konutlar için kullanabileceği önerilmiştir.