Philip Glass'ın Satyagraha Operası üzerine inceleme

Abstract

Bu tezde incelenen Satyagraha: M. K. Gandhi in South Africa 1893-1914 (1979) operası, Mohandas Karamçand Gandhi'nin (1869-1948) "satyagraha" felsefesini konu almaktadır. "Satyagraha", M. K. Gandhi ve takipçilerinin Güney Afrika'daki Hintlilerin maruz kaldığı ırkçılığa karşı mücadele etmeleri ile başlayan, Hindistan'ın bağımsızlığa kavuşması ile sonlanan direnişlerinin felsefesini tanımlamak için Gandhi ve "satyagrahi"ler tarafından üretilmiş bir sözcüktür. Bu felsefe Gandhi'nin Güney Afrika'da bulunduğu yıllarda ortaya çıkmış ve gelişmiştir. Bu sebeple opera, Gandhi'nin Güney Afrika'da bulunduğu yılları kapsamaktadır ve sahneler bu yıllarda gerçekleşen olayları konu almaktadır. Operada yedi sahne için seçilen yedi tarihsel olay "satyagraha" mücadelesinin nitelikleri ve öğretilerini içermektedir. Bu olaylar operada felsefi bir anlatımla dışavurulmaktadır. Olaylar Gandhi'nin hayatından tablolar olarak sunulmuştur ve opera Gandhi'nin dünya görüşünü ve öğretilerini aktarmaktadır. Tezin giriş bölümünde, araştırmanın konusuna ilişkin açıklayıcı bilgi verilmiş, amacı, kapsamı ve yöntemi belirtilmiştir. İkinci bölümde, bestecinin operayı besteleyene dek düşünce dünyasının ve müzik dilinin nasıl oluştuğu üzerinde durulmuş, kendisini bu konuyu seçmeye iten sebepler araştırılmıştır. Bu bağlamda kaynak olarak öncelikle bestecinin 2016 yılında Türkçe'ye çevrilen otobiyografisi ve 1995'te yayınlanan Music By Glass (Glass'ın Yarattığı Müzik) kitabı temel alınmıştır. Bestecinin eseri besteleme süreci öncesinde Hindistan'da yaptığı tarihsel ve kültürel çalışmalar aktarılmış, bu birikimlerin operayı nasıl biçimlendirdiği değerlendirilmiştir. Üçüncü bölümde, operanın dramatik sürecine ve librettoya yer verilmiştir. Eserin Sanskritçe librettosu, New York: CBS Records tarafından 1985'de kaydedilen ses diskinin program notlarındaki İngilizce çevirisi temel alınarak Türkçeleştirilmiştir. Libretto İngilizce-Türkçe başlıklarıyla üçüncü bölüme eklenmiş, Sanskritçe-Türkçe olarak ekte verilmiştir. Yine üçüncü bölümde, bestecinin operada kullandığı müzik diline özgü teknikler ve kültürel öğeler örneklendirilmiş, müziksel ve kültürel öğelerin niteliklerinin, operanın dramatik kurgusu ile olan ilişkileri araştırılmıştır. Dördüncü bölümde, operanın sahnelerinde yer alan tarihsel olayların libretto ile bağlantısı irdelenmiş ve dramatik örgünün nasıl oluşturulduğu açıklanmıştır. İncelemenin sonucunda Satyagraha: M. K. Gandhi in South Africa 1893-1914 (1979) eserinde Gandhi'nin dünya görüşünün "satyagraha"nın oluşması ve gelişmesinde etkili olan tarihsel olaylar aracılığıyla operaya aktarıldığı, Bhagavad Gita'daki öğretilerin belirleyici olduğu metaforik ve felsefi bir anlatımın tercih edildiği, dramatik sürecin Hint kültürü ve müziğinden etkiler taşıyan müziksel dil ile desteklendiği sonucuna varılmıştır.