Nesnel hacim akustiği parametreleri ile psikoakustik algı kriterleri ilişkisinin orkestral müzik ile araştırılması: Elmıa Konser salonu örneği

Abstract

Psikoakustik: Antik Yunan felsefesi ile sanat, müzik ve insan bağlamında doğmuş bir bilim dalıdır. Ancak müzik de diğer sanat dalları gibi din baskısı altında kalıp gelişememiştir. Müzik ile beraber psikoakustik de unutulmaya yüz tutmuştur. Rönesans, Barok ve Klasik dönemde (Klasisizm) felsefeye ve doğaya yeniden dönüş sayesinde yüzyıllardır gün yüzü görmemiş konular yeniden tartışılmaya başlamıştır. Bunlardan biri psikoakustik olmuştur. Müziğin halkın ulaşabileceği seviyeye inmesi, düşünce özgürlüğünün tam olarak gerçekleşmesi sayesinde psikoakustik (işitsel algı) de yeniden incelenmeye başlamıştır. O tarihten sonra müzik de psikoakustik de gelişim göstermiştir. Psikoakustik, sesin olduğu hemen her yerde var olan bir bilim dalıdır. Hacim akustiği ise yaklaşık yüzyıldır üzerinde çalışmalar yapılan bir alandır, genel olarak mimari akustik ve görsel sanatlar ile yakından ilişkilidir. Hacim akustiğinin kapalı mekanlarda temelleri 1900'lerin başında W. C. Sabine'nin Harvard Üniversitesi, Fogg Sanat Müzesi çalışması ile atılmıştır. Teknolojik imkanlar, gelişen ve genişleyen konfor ihtiyaçları akustik konfor parametresinin öne çıkmasını sağlamıştır. Henüz çok yeni bir çalışma alanı olup hızla gelişim göstermektedir. Bu tez, mekânsal ve zamansal değerlerden etkilenen nesnel hacim akustiği parametrelerinin işitsel algıyı etkileyen psikoakustik algı kriterleri ile olan ilişkisini araştırmak amacıyla yapılmıştır. Psikoakustik algı kriterleri sistematik olmayan literatürden toparlanmış ve hacim akustiği bağlamında değerlendirilmiştir. Tez çalışması kapsamında iki ayrı veri elde etme yöntemi kullanılmıştır: Teorik ve deneysel çalışma. Teorik çalışma, simülasyon üzerinden yapılmış olup Elmia Konser Salonu ve Beethoven 7. Senfoni 1. Bölümün anekoik kaydı kullanılmıştır. Anekoik kayıtlar enstrüman bazında ayrı ayrı alınmış olup orkestra kurulumundan sonra auralizasyon ile işitilebilir hale getirilmiştir. Orkestra, sahne alanına uygun biçimde 20. Yüzyıl modern yerleşim planında sahneye yerleştirilmiştir. Yaylı enstrümanların ağırlıkta olduğu 20 enstrümandan oluşan bir oda orkestrasıdır. xviii Deneysel çalışmada: Elde edilen anekoik kayıtlar ve veriler spesifik bir katılımcı grubu ile yapılan anket yapılmıştır. Anket, müzikal sesler gözetilerek belirlenmiş olan psikoakustik algı kriterleri ve daha önce yapılmış olan benzer çalışmalar incelenerek hazırlanmış ve L. L. Beranek'in 1962'de yayınladığı "Music, Acoustics & Architecture" isimli kitabındaki gibi spesifik bir gruba yapılmıştır. Anket sonuçları, karar verme yöntemleri ile sadeleştirilerek deneysel sonuçlar elde edilmiştir. Psikoakustik algı kriterleri, teorik ve deneysel sonuçlar bağlamında değerlendirilmiş ve aralarındaki ilişki incelenerek hacim ve insan algısı ara kesitindeki bağlantı araştırılmıştır.