Amasya - Oluz Höyük Hellenistik Dönem Sikkeler Kataloğu

Abstract

Bu projede Amasya - Oluz Höyük’te bulunan Hellenistik Dönem (M.Ö. IV. yüzyıl-I. yüzyıl) sikkelerinin kataloğunun hazırlanması ve elde edilen tüm verilerin bilgisayar ortamında file maker programında dijital ortamda fişlenmesi amaçlanmıştır. Oluz Höyük yerleşimi Amasya’nın Göynücek İlçesi’ne bağlı, güneyinden Yeşilırmak’ın kollarından Çekerek Irmağı’nın geçtiği Geldingen Ovası’na konumlanmaktadır. Bu alanda 2007–2021 yılları arasında İstanbul Üniversitesi Protohistorya ve Önasya Arkeolojisi Ana Bilim Dalı’ndan Prof. Dr. Şevket DÖNMEZ başkanlığında yürütülen arkeolojik kazılarda, M.Ö. V. yüzyılın sonu-IV. yüzyılın başlarından itibaren, M.Ö. 48’e kadar tarihlenen; biri altın, yedisi gümüş, diğer yüz on beşi bronz olmak üzere toplam 123 adet sikke bulunmuştur. Çalışmanın ilk aşaması olarak, Oluz Höyük Kazıevi Deposunda ve Amasya Müzesi’nde korunan sikkelerin nümismatik dokümantasyonu yapılmıştır. Bunun ardından sikkelerin tarihlenmesi ve tarihsel değerlendirilmesinin yapılabilmesi amacıyla, İstanbul’daki arkeoloji kütüphanelerinde ve ayrıca internet ortamında modern literatür taranmış ve veriler kaydedilmiştir. Neticede tüm sikkelerin Microsoft Word programında uluslararası nümismatik yazım kuralları çerçevesinde Türkçe bir kataloğu oluşturulmuştur. Çalışmaların paralelinde ve devamında bilgisayar ortamında, file-maker programı aracılığıyla, söz konusu 123 adet sikke için özel formatta, içeriği ihtiyaca göre şekillendirilen ve her bir veri bölümünün yeri belirlenmiş dijital katalog fişleri oluşturulmuştur. Oluşturulan bu fişlere sikke yapım malzemelerinin, ölçülerinin, ağırlıklarının, kalıp yönlerinin, buluntu yıllarının, envanter numaralarının, (eğer bilgisi mevcutsa) kazı açma bilgilerinin (derinlik, açma sayısı v.b.), yayın ve referans bilgilerinin, nümismatik-tarihsel değerlendirmelerinin ve bunlar üzerine tarafımızca yapılan yeni tarihlemelerin ve yorumların veri girişi yapılmıştır. Ayrıca her bir sikkenin büyük ölçeklerde ön ve arka yüz fotoğraflarının jpeg formatındaki birer örneği sikke fişlerine eklenmiştir. Yapılan çalışmalara ilişkin en genel haliyle şu istatistiki sonuçlar ve veriler elde edilmiştir. Sikkelerin 90’ının betimleri, dönemi ve darp edildiği kenti mutlak olarak tanımlanabilirken, 14’ünün betimi ve dönemi anlaşılmış ancak lejandının ve monogramlarının okunamamasından dolayı darp edildiği kent ya hiç belirlenememiş ya da birkaç kent seçeneğine indirgenebilmiştir. Geriye kalan 19 sikke ise bozulmadan dolayı tanımlanamamaktadır. Sikkelerin 87’si Hellenistik Dönem krallıklarına ait olup: bunların 15 adedi Büyük İskender (III. Aleksandros) ve sonrası Makedonia Krallığı’na, 5 adedi II. Prusias’ın Bithynia Krallığı’na ve 67 adet ile büyük çoğunluğu ise VI. Mithradates Eupator’un Pontos Krallığı’na aittir. Tanımlı 16 sikkeden 4’ü Roma Cumhuriyet Devletinin Roma merkezî darbı olup, 5 adet sikke Phrygia Bölgesi’ndeki Apameia (Kelainai), 4 adedi Mysia Bölgesi’ndeki Kyzikos, 2 adedi ise Pergamon ve 1 adedi Lydia Bölgesi’ndeki Sardeis kentlerine aittir ve genel olarak M.Ö. II. yüzyılın ortalarından M.Ö. I. yüzyılın ortalarına kadar tarihlendirilebilmektedir. Projede hedeflenen amaçlardan birisi olarak sikkelere ilişkin tüm bilgiler ve ilgili görselleri uzman arkeolog Aleyna Şan tarafından dosyalama ve fişleme programı niteliğindeki “file-maker” programına aktarılmıştır. Bu sayede tüm bilgilere ilişkin olarak dosyalar içerisinde arama çalışması yapılabilmektedir. Ayrıca bazı sikkelerin tarihlenmesine ilişkin yeni öneriler de getirilebilmiştir. Kataloğun yayımlanma çalışmaları tarafımızca devam ettirilmektedir.