Amastris Antik Kenti Roma Dönemi Yazıtlar Kataloğu

Abstract

Günümüzde Türkiye’nin Batı Karadeniz Bölgesi’nde, merkezi Bartın İli Amasra İlçesi’ne konumlanan Amastris Antik Kenti; ilk olarak MÖ 7. yüzyılda Doğu Bithynia-Kuzeybatı Paphlagonia coğrafi bölgesi sınırlarında Miletos’un bir kıyı kolonisi olarak Sesamos adıyla kurulmuş, sonrasında Hellenistik Dönemin Pers Prensesi Amastris’in MÖ 300’lerden itibaren kendi adıyla yeniden isimlendirdiği bir yerleşime dönüşmüş, MÖ 70 yılından itibaren ise hakimiyetine girdiği Roma Devletinin / İmparatorluğunun Pontus-Bithynia Eyaleti sınırlarında bir Roma kenti olarak yönetilmiştir. Bu projede Amastris antik kentinin Roma Dönemi siyasi, askeri, ekonomik ve kültürel tarihinin aydınlatılmasına yönelik olarak; Antik Çağ tarihi yazımında “birincil kaynak” grubu içerisinde kabul edilen, 2023 senesine kadar kayda geçmiş / yayımlanmış ve ayrıca 2017-2023 yılları arasında ise kentte yürütülen arkeolojik kazılardan, yüzey ve çevre araştırmalarında bulunmuş bir kısmı Amasra Müzesi’nde korunan Roma Dönemi Latince ve Eski Yunanca/Hellence yazıtlı epigrafik buluntularının sistematik bir şekilde ve uluslararası formatta kataloglanması amaçlanmıştır. Bu amaç hedefinde ilk olarak “Antik ve Modern Literatürün Taranmasına Yönelik Kütüphane ve Kitaplık Ön Çalışmaları” gerçekleştirilmiştir. Bu çalışmayla hem Amastris’e ait yazıtlı buluntuların yayımlandığı kataloglar hem de bölgeye ilişkin bilgi veren kaynaklar araştırılmış, gerekli dokümanlar taranmış ve bilgisayar ortamına kaydedilmiştir. Projenin önemli aşamalarından birisi de bugün Amastris kentinden bulunmuş arkeolojik buluntuların korunduğu ve sergilendiği Amasra Müzesi’nde gerçekleştirdiğimiz epigrafik çalışmalardır. Bu çalışmayla hem daha önceki yıllarda kısmen arşivimize giren ve farklı bilim insanlarınca yayımlanmış epigrafik buluntuların bir kısmı güncel durumlarıyla yeniden kayıt altına alınmış hem de müzenin envanterine son yıllarda girmiş olan yayımlanmamış yeni yazıtlar ilk kez tarafımızca belgelenmiştir. Kayda alınan tüm eserlerin kazı veya müze envanter numaraları, buluntu yerleri, ölçüleri, tanımları, Hellence-Latince orijinal metinlerinin yazımları, Türkçe çevirileri ve tarihlemeleri, uluslararası epigrafik yazım kuralları çerçevesinde ilk etapta MS Office Word programında Türkçe olarak ilk kez bir katalog altında toplanmıştır. Bu katalogda tüm yazıtlı eserler niteliklerine göre gruplandırılmış, böylece, “Miltaşları”, “İmparator Onurlandırma Yazıtları”, “Yol Anıtı Onurlandırma Yazıtları”, “Üst Düzey Romalı ve Yerel Devlet Adamı ile Sivil Onurlandırma Yazıtları”, “Adak Yazıtları”, “Mezar Yazıtları”, “Gölge Saati/Gnomon Yazıtları” ve “Fragman Yazıtlar” ana başlıkları altında toplam 112 yazıt değerlendirmeye alınmış ve tüm bilgileriyle belgelendirilmiştir. Proje kapsamında “Fişleme ve Epigrafik Veritabanı Oluşturma” aşaması, arkeolog-program uzmanı Aleyna ŞAN tarafından gerçekleştirilmiş, bu aşamada Amastris’in bu 112 adet Roma Dönemi yazıtı, bilgisayar ortamında, file-maker programı aracılığıyla, özel formatta, içeriği ihtiyaca göre şekillendirilen ve her bir veri bölümünün yeri sabit, önlü ve arkalı dijital katalog fişlerine kaydedilmiştir. Eserlerin arkeolojik değerlendirme ve tarihlendirme gerektiren çalışmaları proje ekip üyesi Araş. Gör. Arkeolog Bünyat Burak AYKANAT tarafından gerçekleştirilmiştir. Elde edilen tüm bu veriler Amastris antik kentinin Roma Dönemi siyasi, askeri, ekonomik ve kültürel tarihini aydınlatmakta ve güncel veri kaynağı olarak bundan sonrasında yapılacak çalışmalara da ışık tutmaktadır.