Balatlar Kilise Kazısı 2022 Yılı Çalışmaları

Abstract

Sinop il merkezindeki en önemli yapı kaıntısı olan Balatlar Kilisesi’nde 2022 Yılı kazı çalışmaları; XVIII, XIX, XX, XXI, XXII ve XXIII Numaralı plan kareler de sürdürülmüştür. Kazı çalışmalarının yanı sıra daha önceki yıllarda XVI Numaralı mekânda gün ışığına çıkarılmış olan Erken Bizans dönemine ait adak amaçlı yapılmış döşeme mozaiklerinin koruma ve onarım çalışmaları da gerçekleştirilmiştir. 13.yüzyıldan 20.yüzyıl başlarına kadar kilise olarak kullanılan I Numaralı mekân ve bitişiğindeki II ve III Numaralı mekândaki duvar, tonoz ve nişlerdeki duvar resimleri ile XXIII Numaralı plan karede bu yıl keşfedilen Klasik dönem villasının yemek salonundaki çakıl taşı döşeme mozaiğinin gün ışığına çıkarılması, onarımı-korunmasıyla ve yayın faaliyetleriyle ilgili çalışmalar devam etmektedir. Ayrıca 2022 yılında, kazı alanının doğu kesiminde de çalışmalara devam edilmiş olup toprak altında bulunan yeni mekanlar ortaya çıkarılmaya başlanmıştır. VIII nolu mekanın (caldarium) doğu haç koluna bir kapı yardımıyla bağlanan mekan (XVIII nolu mekan), aradaki duvarın 5.yüzyıl başlarında apsis yapılması amacıyla kesilmiştir. Buradaki mekanın içine 8 m çapında büyük bir apsis inşa edilmiştir. Bu mekanın doğusundaki duvar, iki kemerli geçiş ile doğusundaki henüz kazmadığımız alandaki mekana (XXI nolu mekan) bağlanmaktadır. Hamamın palaestrası olabileceği düşünülen X nolu mekanın doğu kesiminde yer alan iki kemerli geçişin ardında birer kareye yakın dörtgen planlı mekan (XIX ve XX nolu) bulunmaktadır. Roma dönemi imparatorluk hamamının hangi birimlerine ait olduğu konusunda henüz kesin bilgimiz olmayan bu mekanların 2022’de tüm duvarları belirlenmiş olmakla birlikte zemini çalışma sezonunun sonuna ulaşıldığında, 2023 yılında açılmak üzere bırakılmıştır. Roma hamamının Thermepolium (taverna) olması mümkün bu alanda bolca yemek kalıntıları, mutfak kapları ve zemine yaklaşıkça döşemeye ait mermer levhalar bulunmuştur. 2022 yılının en önemli keşfi XXIII numaralı plan karede keşfedilmiştir. 2016-2021 yılları arasında gün ışığına çıkarılan adak mozaiklerinin sergilenmesi için bu alandan geçecek yol için hazırlık yapılırken Osmanlı dönemi kanallarının altından Klasik döneme (MÖ 4.yy ortaları) ait bir villaya ait çakıl taşı döşeme (opus barbaricum) ortaya çıkarılmıştır. Farklı renkte çakıl taşı mozaik döşemenin merkezinde mitolojik bir sahne işlenmiştir. Bu bölümde uçan bir Eros tasvir edilmiştir. Ayrıca daha başka bir kanatlı yaratığın kanatları da göze çarpmaktadır. Ancak mozaiğin orta kısmındaki mozaikli yüzey tahrip olduğundan sahnenin devamı görülmektedir. Daha önceki yıllarda kent merkezinde Klasik ve Helenistik dönemlere ait başka yerlerde de çakıl taşı villa mozaikleri ortaya çıkarılmıştır. Balatların yakın çevresindeki villa mozaiklerinde eroslarla aslan grifonların mücadelesi, palmet dizileri,dalga desenleri ve yıldızlar işlenmiştir. Balatların Klasik dönem mozaiğinin merkezinde de eros ve grifon mücadelesi işlenmiş olması mümkündür. Etrafında kalın bir palmet dizisi bezenmiş bant ile dalga desenli bant vardır. Bu tür döşeme mozaikleri Klasik dönem zengin evlerinin erkeklerin yarı uzanıp, yemek yedikleri andron ve girişindeki ante bölümlerinde karşımıza çıkmaktadır. Sinop’un Klasik, Helenistik ve Roma dönemlerinde iki limanı sayesinde önemli bir ticaret merkezi (emporion) olduğunu villaların çokluğu, çakıl taşı mozaiklerin kaliteli işçiliği ve üslubu da yansıtmaktadır. Balatlardaki villanın büyük bir bölümü kazı alanı sınırları içindedir, sadece güney kesimi yolun altında kalmaktadır.