Yapı kabuğunda kullanılan cephe teknolojilerinin değerlendirilmesi için model önerisi

Abstract

Yapı tasarımı eş zamanlı olarak birden fazla yapı elemanı üzerinde ilerleyen çok boyutlu bir süreçtir. Yapı tasarımı esnasında mimarlar mevcut bilgileri ile sürece devam etmekte ve sürekli gelişen ve değişen teknolojiyi tasarımlarına adapte etmekte zorlanmaktadırlar. Bu durumun sonucunda da, yanlış zamanda ya da yanlış şekilde proje tasarımına akabinde de üretimine dahil edilmiş bir teknoloji kavramı ortaya çıkmakta dolayısıyla çoğu zaman vakit ve nakit kayıpları ve öngörülmeyen, telafisi zor hatalar ortaya çıkabilmektedir. Bu kayıpların ve öngörülemeyen hataların önüne geçebilmek amacıyla tez çalışmasında henüz tasarımın ilk aşamalarında sistemli bir şekilde teknoloji kavramını sürece dahil etmeye yardımcı olabilecek bir teknoloji değerlendirme modeli oluşturulmuştur. Tez çalışmasında oluşturulan modelin farklı yapı elemanlarının tasarımına uygulanabiliyor olması sebebiyle çalışmayı sınırlandırabilmek amacıyla modelin yapı kabuğu özelinde sürdürülmesine karar verilmiştir. Tez çalışması özelinde oluşturulan değerlendirme modeli algoritması için nicel ve nitel araştırma yöntemlerinin bir arada kullanıldığı karma araştırma yöntemi tercih edilmiştir. Yapı elemanı, yapı kabuğu ve teknoloji, kavramlarının tarihsel süreç içerisindeki gelişim ve değişimi, karar verme yöntemleri ile ilgili detaylı literatür taramasının ardından nicel verileri sentezlemek amacıyla 2 farklı metodoloji kullanılmasına karar verilmiş ve model kurulum aşamasına geçilmiştir. Değerlendirme modeli; Analiz- Sentez- Değerlendirme ve Karar olmak üzere 4 ana evre ve her bir evrenin 3 alt evresinden oluşmaktadır. Analiz evresinde, sırasıyla; tezin üzerine kurgulanacağı yapı elemanı kararı verilmiş, yapı elemanı performans gereksinmeleri ve tasarım ölçütleri belirlenmiştir. Evre kapsamında, ilki sektörde faaliyet gösteren firmalarda çalışmakta olan mimar ve mühendisler ile ve ikincisi yapı bilgisi alanında çalışmalar yapan uzman akademisyenler ile gerçekleştirilmek üzere iki görüşme formu hazırlanmış ve görüşmeler gerçekleştirilmiştir. İlk görüşmelerin ardından performans gereksinmeleri ve tasarım ölçütleri belirlenmiş, yapılan literatür araştırması yardımı ile çalışma özelinde netleştirilmiştir. İkinci görüşmelerin ardından yapı elemanı tasarım ölçütlerinin birbirini etkileme durumları, kullanımına karar verilen metodolojilerden ilki olan Dematel yöntemine aktarılmak üzere belirlenmiş ve elde edilen tüm veriler Sentez evresine aktarılmıştır. Sentez evresinde, sırasıyla; tasarım ölçütlerinin önem ve bağıl önem ağırlıkları hesaplanmış, ardından belirlenen yapıların mevcut durumlarını ortaya koymak ve yapılarda teknolojinin araştırılması amacıyla oluşturulan ardışık 2 tablo eğitim ya da ofis fonksiyonuna sahip olan ve 21.50 m yüksekliğinden az olacak şekilde belirlenen yapılar için doldurulmuştur. Evre kapsamında ilk olarak, bir önceki evrede uzman akademisyenler ile gerçekleştirilen görüşmeler neticesinde elde edilen veriler, genellikle kullanılan ağırlık verme işlemlerinin tezin özgünlüğü açısından yetersiz kalacağı gerekçesi ile etki analizi yapabilmek amacıyla Dematel yöntemine aktarılarak her bir tasarım ölçütünün birbirlerini etkileme durumları üzerinden önem ve bağıl önem ağırlıkları belirlenmiştir. Ardından belirlenen yapıların tasarım ölçütlerine göre ağırlıklı performans puanlarını ortaya çıkartabilmek amacıyla genel yapı bilgilendirme tablosu ve akabinde yapıların aldığı puanın sebebini araştırabilmek amacıyla teknoloji araştırma tabloları doldurulmuş ve elde edilen bilgiler bir sonraki evreye aktarılmıştır. Değerlendirme evresinde; sırasıyla bir önceki evreden elde edilen bilgilerin de aktarılması ile teknoloji sınıflandırması oluşturulmuş, ardından tez kapsamında kullanılmasına karar verilen ikinci metodoloji olan Kalite fonksiyon dağılımı metodolojisi ile ardışık 2 matris oluşturularak ilk olarak teknolojilerin ardından cephe tiplerinin öncelikleri belirlenmiştir. Teknoloji sınıflandırması, tez çalışmasının önceki aşamalarından elde edilen tüm bilgiler ışığında oluşturulan ve sonraki tüm çalışmalarda altlık olarak kullanılacak olan, tez çalışmasındaki en önemli basamaktır. Teknoloji sınıflandırmasında yapı kabuğu tasarımında kullanılabilecek tüm teknolojiler sistematik bir şekilde aktarılmıştır. Teknoloji sınıflandırmasının ardından tez kapsamında kullanılan ikinci metodoloji olan Kalite fonksiyon dağılımı metodolojisi 2 aşamalı olarak gerçekleştirilmiştir. Kalite fonksiyon dağılımı metodolojisi ile ilk olarak tasarım ölçütlerine göre amaçlanan teknolojilerin öncelikleri bulunmuş ve ardından amacına göre uygulanan teknolojilerin hangi cephe tiplerinde kullanılabilecekleri belirlenmiş ve karar aşamasına geçilmiştir. Karar aşaması tüm tez çalışmasından elde edilen bilgiler ışığında tasarımcının uygulanan örnekler üzerinden yapı kabuğunda kullanılan cephe teknolojilerini değerlendirerek fikir sahibi olabileceği, ardından entegre edip etmeyeceğine, edecek ise hangi sistemler ve yöntemler ile dahil edeceği konusunda fikir sahibi olabileceği aşamadır. Sonuç olarak, modelin basamaklarını takip ederek uygun olmayan zamanda, uygun olmayan şekilde yanlış teknoloji kullanımının önüne geçilerek nakit ve vakit kayıplarının önüne geçilebilecektir.