Metropoliten yönetimlere kentsel hizmetler temelinden yeni bir bakış: İstanbul Büyükşehir Belediyesi ve şirketleri örneği

Abstract

Türkiye'de belediye şirketlerinin varlığı; genelde, kamu kesiminde özelleştirme ve ticarileşme yaklaşımının bir sonucu olarak görülmektedir. Belediye şirketleri, 5393 sayılı Belediye ve 5216 sayılı Büyükşehir Belediye Kanunlarıyla belirlenmiş hizmet alanlarında faaliyet gösteren, kamusal ve kentsel hizmetleri sunmak üzere tasarlanan, Ticaret Hukuku'na tabi işletmelerdir. Bu nedenle yapı itibariyle kamusallık ve kamu yararı içerseler de esasında ticari amaçlar güden işletmelerdir. Çalışmada metropoliten yönetimlerin kentsel hizmet sunma biçimlerinden biri olan belediye şirketleri ele alınmıştır. Belediye şirketleri, metropoliten yönetimlerin kentlerdeki en temel ve yaygın kentsel hizmetlerini sunan yerel hizmet birimleri olmalarının yanında belediyelere esneklik sağlayan mekanizmalardır. Bunun yanında, metropoliten kentteki temel hizmetlerin bazılarının belediye şirketleri eliyle görülmesi nedeniyle, mekansal ve yönetsel olarak zengin bir inceleme olanağı sunmaktadırlar. Bu çalışma kentsel hizmetlerin sunumunu belediye şirketleri üzerinden inceleyip, belediye şirketlerinin gördüğü hizmetler ile bu hizmetin kamusallığı arasındaki ilişkiyi ortaya koymayı amaçlamaktadır. Buna göre İstanbul Büyükşehir Belediyesi'ne ait iki belediye şirketi belirlenmiş (İstanbul Halk Ekmek Anonim Şirketi (İHE) İstanbul Konut İmar Plan Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi(KİPTAŞ), bu şirketlerin sunduğu kentsel hizmetlerin kamusallığı, belirlenen ölçütler kapsamında incelenmiştir.