Bina cephelerinde yenileme stratejileri üzerine bir araştırma

Abstract

Ülkemizde ve dünyada, farklı kullanım amaçlarına hitap eden çeşitli niteliklerde birçok bina inşa edilmiştir. Günümüzde de bu süreç aynı şekilde devam etmektedir. İnşa edilen binalar, ihtiyaçlar ya da beklentilerin değişmesi ile çoğu zaman ömrünü tamamlamadan yıkılmaktadır. Kullanım ömrü dolmadan yıkılan binaların yerine yeni binaların yapılması ekonomik, sosyal, kültürel vb. birçok açıdan olumsuz sonuçlar doğurmaktadır. Bu noktada yapısal ömrü tamamlanmayan mevcut bina stokunun yenilenerek tekrar kullanıma kazandırılması önem teşkil etmektedir. Binaları oluşturan taşıyıcı sistem, kabuk, iç donatım sistemi ve tesisat alt sistemlerinin her biri farklı kullanım sürelerine sahiptir. Cepheler, iç mekân ve dış çevre arasında koruyucu katman olarak bulunması nedeniyle erken zarar görebilmektedir. Dolayısıyla binanın ömrü 100 yılı bulabilirken cephelerdeki deformasyonlar 15-25 yıllık sürelerde kendini gösterebilmektedir. Ayrıca çevre ile bina arasında filtreleme görevi gören cepheler, toplam bina performansındaki en etkili sistemlerdir. Bu nedenler doğrultusunda bina cephelerinde yapılacak olan yenileme çalışmaları direkt olarak bir sonuç verecektir. Bina cephelerinde yenileme; yapısal bozulmaların oluşması, estetik kaygılar, işlev değişikliğinin yaşanması, enerji verimsizliği, konfor koşulları, açık ya da kapalı hacim ihtiyacı, ekonomik koşullar ve teknolojik yeniliklerden faydalanma isteği gibi birçok nedenden kaynaklı yapılabilmektedir. Bu nedenlerin tetiklemesi ile karar verilen yenileme çalışmalarında, yenileme ile ulaşılması hedeflenenler belirlenmeli ve amaçlar doğrultusunda uygun stratejiler geliştirilmelidir. Doğru stratejik yaklaşım sonucunda uygun yenileme müdahaleleri yapılarak cephe yenileme çalışmalarının başarıya ulaşması sağlanmalıdır. Bu tez çalışmasında; kullanım süresinin sonuna gelen ya da günümüz koşullarında kendisinden beklenen performansı karşılayamayan mevcut binaların kullanım süresinin uzatılması hedefiyle binaların toplam performansında en etkili alt sistem olan cepheler üzerinde uygulanabilecek yenileme yöntemlerini incelemek ve bina cephesi için uygun yenileme yönteminin belirlenmesini sağlayarak cephe yenileme çalışmalarında kullanılabilecek bir yaklaşımın önerilmesi amaçlanmıştır. Tez çalışması beş bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde tezin problem alanı, amaç, kapsam ve yöntemi açıklanmıştır. İkinci bölüm, bilimsel literatür incelemesini içermektedir. Cephe yenileme kavramı ve uygulamalarına ilişkin literatür incelenerek bulgular paylaşılmıştır. Bu kapsamda; cephe ve yenileme kavramları, cephe konstrüksiyonu katmanları ve performans ölçütleri cephe yenileme kavramı bağlamında incelenmiştir. Cephe yenilemesinin xx nedenleri ve cephe yenileme yöntemleri açıklanmıştır. Cephe yenileme yöntemleri, özellikle uygulama teknikleri ve cephe performansına sağlanan faydalar bağlamında sınıflandırılmıştır. Üçüncü bölümde, cephe yenilemeye yönelik stratejilerin geliştirildiği ve cephe yenileme yöntemlerini konu eden çalışmalar irdelenmiştir. Yenileme yöntemleri; onarım, değiştirme, ekleme ve yeniden yapım gereklilikleri dikkate alınarak basit, orta, yüksek ve kapsamlı olmak üzere dört düzeyde ele alınmıştır. Dördüncü bölümde cephe yenileme uygulaması yapılan bina örnekleri incelenmiştir. Yurt içi ve yurt dışında bulunan örnekler için; bina ait bilgiler, yenileme öncesi cephenin durumu, yenileme nedenleri, yenilemede kullanılan yöntemler ve yenileme sonrasında cephenin durumu hakkında bilgiler verilmiş, ilgili görsel ve çizimler ile desteklenmiştir. Bölümün sonunda; incelenen örneklerde yapılan cephe yenileme çalışmalarının, tez kapsamında önerilen yenileme düzeyleriyle ilişkileri değerlendirilmiştir. Beşinci ve son bölümde, bina cephelerinin yenilenmesi ile ilgili literatür taramasının verileri, değerlendirmeler, önerilen yaklaşımın faydaları tartışılmıştır. Sunulan strateji ile birlikte yapılacak olan cephe yenileme çalışmalarının aşamaları belirtilmiştir.