Tarihi yapıların iyileştirilmesinde izlenebilecek yapısal kontrol sistemi: Cizre Kırmızı Medrese örneği

Abstract

Bu çalışma, mevcut yapı stoku üzerinde çağdaş yaşam koşullarının doğurduğu ihtiyaçlar nedeniyle yapılan müdahaleleri ve koruma ve restorasyon çalışmalarında, tarihi yapılarda oluşan bozulma, hasarlar ve çağdaş ihtiyaçlardan doğan müdahale yöntemlerini ele almaktadır. Özellikle günümüzde yaygın şekilde kullanılan çağdaş müdahale yöntemleri açıklanan çalışmada, güncelliğini kaybetmiş eski geleneksel müdahale tekniklerine de yer verilmiştir. Birinci bölümde Tezin amacı, kapsamı ve yöntemi açıklanarak, çalışmanın ana hatları ortaya konmuştur. İkinci bölümde, koruma ve restorasyon sürecinde yapılara yapılan müdahaleler açıklanmış, Yapı özelinde ve çevre özelinde yapılan müdahaleler olarak iki gruba ayrılarak aktarılmıştır. Yapı üzerinden yapılan müdahaleler yapısal müdahaleler, malzeme müdahaleleri ve çağdaş gereksinim müdahaleleri olarak üçe ayrılmış çevre üzerinde yapılan müdahaleler de zemin müdahaleleri, afete yönelik müdahaleler, hava şartlarından koruma müdahaleleri ve yakın çevre müdahaleleri olarak dört gruba ayrılmıştır. Yapı müdahalelerinden Yapısal müdahaleler; Temel, Duvar, döşeme, taşıyıcı sistem elemanları, üst örtü elemanları ve çatı elemanları olarak sınıflandırılmış, elemanlarda bozulmalara neden olan etkenler açıklanarak yapılan müdahaleler anlatılmıştır. Malzeme müdahaleleri taş, tuğla, kerpiç, ahşap, metal, harç, sıva olarak ayrılmıştır. Malzemede bozulmalara neden olan etkenler açıklanarak yapılan müdahaleler anlatılmıştır. Çağdaş gereksinim müdahaleleri ise plan müdahaleleri, enerji etkin müdahaleler, teknik sistem müdahaleleri ve altyapı ve tesisat müdahaleleri olarak ayrılmıştır. Çevre müdahalelerinden zemin müdahaleleri zemin iyileştirme ve yük aktarma yöntemleri, afete yönelik yapılan müdahaleler sismik müdahaleler ve yangına karşı müdahaleler, hava şartlarından koruma müdahaleleri, örtü-kabuk sistem müdahaleleri ve drenaj müdahaleleri, yakın çevre müdahaleleri peyzaj müdahaleleri ve niteliksiz yapıların ayıklanması olarak her biri iki başlık altında toplanmıştır. Üçüncü bölümde, tez kapsamında vaka olarak seçilen yapının konumu, tarihçesi, mimari özellikleri, restitüsyon dönemleri ve restorasyon öncesi tespit edilen hasar durumu anlatılmıştır. Dördüncü bölümde vaka olarak incelenen yapıda restorasyon sürecinde uygulanan müdahaleler oluşturulan sınıflandırma sistemine göre değerlendirilmiş müdahalelerin belirleme süreci uygulanma aşamaları ve sonuçları belirtilerek her müdahalenin yanlış ve doğru etkileri açıklanmaya çalışılmıştır Beşinci bölümde tez yönteminde oluşturulan müdahale sınıflandırma sistemine göre "Restorasyon Müdahaleleri Analiz Föyü" tasarlanmıştır. Üçüncü bölümde örnek restorasyon çalışmasında uygulanan müdahaleler tasarlanan föye göre değerlendirilerek müdahalelerin analizi yapılmıştır.