Şah Safi döneminde Safevi Devleti (1629-1642)

Abstract

Şah Abbas'ın (1578-1629) evlat şehzadelerini çeşitli şekillerde tahtından men etmesi sonucu Safevi tahtının altıncı hükümdarı, torunu Şah Safi (1629-1642) olmuştur. Şah Abbas döneminde devlet kademelerinde önemli görevlere gelen devlet ricalini gulam unsurları kullanarak etkisizleştiren Şah Safi, bu yolla saltanatını tahkim etmeye çalışmıştır. Şah Safi, saltanatının ilk yıllarında cereyan eden ve her biri farklı motivasyonla ortaya çıkan Kalancar Sultan, Şir Han Afgan, Derviş Rıza ile Davud Han ve Tehmurs Han isyanlarını bastırmakla meşgul olmuştur. Devletin içinde baş gösteren isyanları bastırmakla meşgul olan şah, bir yandan Osmanlı, Babür ve Özbek hücumlarına da mukavamet göstermeye çalışmıştır. Saltanatının tümüne yayılan bu hücumlar neticesinde Osmanlı Devleti Irak-ı Arab bölgesini, Babür Devleti ise Kandahar'ı Safevi Devleti'nden kendi tasarruflarına almıştır. Stratejik ve ekonomik açıdan önemli bu iki bölgenin kaybedilmesine ek olarak Özbek hanlarının Horasan bölgesine yaptıkları çeşitli hücumlar neticesinde Safevi Devleti ve Şah Safi; siyasî, ekonomik ve askerî açıdan zor bir dönem yaşamıştır.