Mimar Sinan Fine Arts University Institutional Repository
DSpace@MSGSÜ digitally stores academic resources such as books, articles, dissertations, bulletins, reports, research data published directly or indirectly by Mimar Sinan Fine Arts University in international standarts, helps track the academic performance of the university, provides long term preservation for resources and makes publications available to Open Access in accordance with their copyright to increase the effect of publications.Search MSGSÜ
Doğu Türkçesiyle yazılmış Râhatü'l kulûb (44b-88b) (Filolojik inceleme-metin-dizin-tıpkıbasım)
Abstract
Yüksek lisans tezi olarak hazırladığımız bu eser Uppsala Üniversitesi Kütüphanesi Doğu Türkçesi Yazmalar Kataloğunda 478 numarada kayıtlıdır. Eserin dünyanın çeşitli kütüphanelerinde aynı adla yirmiden fazla Arap harfli yazması bulunmaktadır. 1895/96 yılında Doğu Türklük sahasında istinsah edilen bu eser, 15. yüzyıldan 20. yüzyılın yarısına kadar varlığını sürdüren klasik Doğu Türkçesiyle yazılmıştır. Metnimiz, Klasik dönem dil özelliklerinin yanında bazı kelime tercihleri ve dil özellikleriyle Yeni Uygur Türkçesi ve Özbek Türkçesinin izlerini göstermektedir. Temel bilgilerle İslam dininin gereklerini anlatan eser, bir tür ilmihal özelliği göstermektedir. Râhatü'l-Kulûb cennet ve cehennemin anlatılması; namaz, oruç, hac ibadetlerinin erdemleri; zina, yalan, gıybet ve kibirliliğin yasaklanması konularıyla Harezm Türkçesiyle yazılmış Nehcü'l-Ferâdis'le benzerlik göstermektedir. Eserin 44b-88b varaklarını kapsayan çalışmamız Giriş, Filolojik İnceleme, Çeviri Yazılı Metin, Dizin ve Tıpkıbasım bölümlerinden oluşmaktadır. Giriş bölümünde Râhatü'l-Kulûb'un Batı ve Doğu Türklük sahasındaki Arap harfli yazmaları hakkında bilgi verilmiş, yazmanın tavsifi yapılmıştır. Ardından Doğu Türkçesi ve eserin dahil olduğu Klasik Sonrası Doğu Türkçesi hakkında bilgiler verilerek eseri Yeni Uygurcaya yaklaştıran yerel özellikler üzerinde durulmuştur. Filolojik İnceleme bölümünde, Klasik Doğu Türkçesinden farklılık gösteren yazım, ses bilgisi, biçim bilgisi ve söz varlığı üzerinde durulmuştur. Metin bölümünde Arap harfli metin çeviri yazı alfabesiyle aktarılmıştır. Dizin bölümünde kelimelerin anlamları semantik ilişki kurularak verilmiş ve kaynak diller gösterilmiştir. Tıpkıbasım bölümünde ise eserin tıpkıbasımına yer verilmiştir. Klasik Sonrası Doğu Türkçesi özellikleri gösteren Râhatü'l- Kulûb'un Uppsala yazması gibi geçiş dönemi özellikleri taşıyan eserler üzerinde akademik çalışmaların yapılması tarihî Doğu Türk yazı dilinden çağdaş Türk yazı dillerine giden dilsel süreci aydınlatacaktır.
Collections
- Sosyal Bilimler Enstitüsü [1783]
