Top Dökümhânesinden kültür ve sanat merkezine işlevsel dönüşümüyle Tophâne-i Âmire

Abstract

Endüstriyel miras içerisinde anıtsal bir yapı olarak Tophâne-i Âmire, günümüzde Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi’ne bağlı, Kültür Sanat ve Uygulamalı Eğitim Merkezi olarak varlığını sürdürmektedir. Yapı, yeniden işlev verilen mekânlarıyla çeşitli etkinlik, sergi ve proje uygulamaları ile ulusal ve uluslararası sanatseverlerin, sanatçı ve tasarımcıların, sanat ve tasarım öğrencilerinin, araştırmacıların odak noktasıdır. Mimari mirasımızı oluşturan tarihi yapıların varlığını sürdürerek gelecek kuşaklara aktarılmasında yeniden işlevlendirme önemlidir. Tophâne-i Âmire, koruma ilkeleri ışığında işlevsel içerik kazandırılarak mekânlarının sürdürülebilirliği sağlanmış, tarihi yapılarda mekânların yeniden kullanımına örnek teşkil eden önemli mirasımızdır. Yeniden işlevlendirmede mekânsal dönüşüm için tasarımda kaçınılmaz kurallar vardır. Tophâne-i Âmire’de mimarinin işlevsel yönü her zaman gündemde tutulmaya devam etmektedir. Geçmiş çağlardan günümüze bir mimari geleneğin mirası olan Tophâne-i Âmire, sanatsal ve bilimsel alanlarda araştırmacılara çalışma zeminleri hazırlayarak yeniden işlev verilen mekânlarıyla kaynak model niteliğindedir. Bu kitabın ilk üç bölümünde Tophâne-i Âmire’nin tarihsel süreç içerisindeki gelişimi, önemi, Osmanlı tasarım mirasındaki yeri, mimari yapılanma sürecinde geçirdiği evreler ele alınmaktadır. Tophâne-i Âmire’nin Osmanlı tarihi yapılarından mekân kimliği açısından ayrıcalığı, döküm sanatı mirasına etkileri, Tophâne-i Âmire’de üretilen Osmanlı toplarından örnekler verilerek bu tasarımların kullanım alanları ve Osmanlı askeri teknoloji tarihi üzerindeki rolü de ortaya konulmaktadır. Dördüncü bölümde Tophâne-i Âmire’nin yeniden işlev verilen mekânlarına yönelik hazırlanan proje tasarımları tanıtılmaktadır. Yapının, yirmibirinci yüzyılda kullanımına yönelik proje uygulamaları ve mekâna yansımaları ile Kültür-Sanat, Uygulama ve Araştırma Merkezi olarak sanata ve eğitime katkıları belirtilerek, sürdürülebilirliği de incelenmektedir.