Ayın İzi 22 / 2003

Abstract

Artistik yapıt, sanatçının kişisel yeteneği ve yaratıcı gücünün ürünü olsa da temelindeki toplumsal boyut gözardı edilemez. Sanatçı bir toplumda yetişir ve kimliğindeki özgünlük ait olduğu toplumun aynası niteliğini taşır. Sanatçı yapıtlarında kişisel yaratıcılığı, özel yaşamı kadar, içinde yaşadığı dönemin ve toplumsal koşulların etkisini, izlerini yansıtır. Günümüzün toplumsal ve siyasal koşullarında sanatla sosyolojinin karŞ1( laşrna)srna her zamankinden daha fazla gereksinim duyulmaktadır. Özellikle kriz dönemlerinde unutulmaya yüz tutan değerleri - ütopyaları anımsatmak sanatçı ve bilim insanının toplumsal sorumlulukları arasında yer alır. Sanat da bilim de insanın toplumsallaşmasının en üst düzeyde ifadesidir. 1980'li yıllar Türkiyesi'nde büyük bir kültürel kayma yaşandı. Her şeyin alış-veriş değeriyle ölçüldüğü, Simmel'in değindiği gibi "kaça" sorusuna indirgendiği, salt nesnel ölçülebilen başarının önemsendiği, 1 güç kullanarak elde etmenin geçerli olduğu dönemde toplumsal bilinç yitirildi. Dışa açılma, dünya ile bütünleşme dalgasının etkisiyle bireysel çıkarlar toplumsal çıkarların önüne geçmektedir. Çok kazanmak, alabildiğince tüketmek, görünür olmak, sürekli gündemde kalmak giderek yükselen değerlerdir. Hedef; birdenbire köşeyi dönmek. "Okuyan Gençliğe Mektuplar" başlıklı eserinde Cemal, '80 sonrası yetişmekte olan gençliğe seslenerek okumadan, yeterince bilgi sahibi olmadan düşünme ve konuşmanın yaygın alışkanlık haline geldiğini belirtmektedir. Düşünce üretebilmenin kaynağının gündem dışı okuma alışkanlığı ve eylemi olduğuna ışık tutmaktadır.2 Toplumun asıl çekirdeğini oluşturan "aydın kişi" formasyonuna yazın sanatı, plastik sanatlar ve müziğin katkıları dikkate alındığında Mimar Sinan Üniversitesi'nin öğrencilerine sağladığı ortamın önemi bir kat daha artmaktadır. Sosyolog araştıran, sorgulayan, tartışan, özgür düşünce üreten, bilgiyi eyleme dönüştüren kişiliği ile toplumsal yaşamın devinimine ayak uydurarak kendinden önceki kuşağın önüne geçebilme yeteneğine sahiptir. Unutulan değerleri anımsatmada sosyolog ve sanatçının ortak sorumluluğu vardır. Bilim ve sanat ancak özgür, demokratik, laik ortamda gelişir. Birey, ana uğraş alanlarındaki eylemleri ve ürettikleriyle yeni özgürlük ortamlarının yaratılmasına öncü olmuştur ve bundan böyle de olacaktır. Sanatçı ve bilim insanının karşılaşmasının, yeni toplumsal projeler üretme yolunda gelişme sağlayacağı, dünyanın daha yaşanılır kılınmasına hizmet edeceği açıktır. Esin Küntay Fen - Edebiyat Fakültesi Dekanı