Bergama’nın Sahip Olduğu Çok Katmanlı Kültürel Mirasın Korunmasında Kapasite Geliştirme Yaklaşımı ve Katılım

Abstract

Kapasite geliştirme, uluslararası mecrada sıkça üzerinde du - rulan ve sunduğu olanaklar yordamıyla tüm disiplinlerde öne çıkan bir yaklaşımdır. Bu yaklaşımın koruma alanına taşınması düşüncesi, güncel miras çalışmalarının dikkat çekici konu baş- lıkları arasında değerlendirilebilir. Bu çerçevede, kişi ve toplu- lukların bilgi, beceri, yeti ve davranışlarının iyileştirilmesi, ku - rumsal/örgütsel yapıların güçlendirilmesi ile miras ve bağlamı arasındaki ilişkinin dinamikleştirilmesi gibi çeşitli arayışlar da ilgili perspektifte giderek önem kazanmaktadır. Bu makale, ön- celikli olarak kapasite geliştirmenin koruma alanına uyarlanma- sını ve yaklaşımın kavramsal çerçevesinin detaylı bir biçimde ir- delenmesini amaçlamaktadır. Dünya Mirası Kapasite Geliştirme Stratejisi’nde sözü geçen ana temalar arasında yer alan “yerel toplulukların dahiliyeti, sivil toplum kuruluşları ve yönetim sürecinde yer alan diğer paydaşlar” ile bağlantılı bir katılım düşüncesine odaklanan araştırmanın örneklemi olarak gündelik yaşamın ve buna bağlı olarak miras-topluluk ilişkilerinin faal şekilde biçim - lenmeye devam ettiği Bergama Çok Katmanlı Kültürel Peyzaj Alanı’nın kent çekirdeği seçilmiştir. Yöntemsel açıdan, Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı tarafından önerilen kapasite geliş- tirme metodolojisinden hareketle, tez araştırması özelinde öz- gün bir kurgu ortaya konulduğunu ifade etmek mümkündür. Bu kapsamda, alandaki anahtar aktörlere ilişkin irdelemeler yapıl- mış, katılımla ilişkili mevcut ve hedeflenen kapasite ile ihtiyaçlar çözümlenmiştir. Anahtar kelime taraması yordamıyla kapasite belirleyicilerinin tespiti, yerel sakinlerle gerçekleştirilen anket çalışması ve yarı yapılandırılmış görüşmeler ile araştırma için geliştirilen ölçek vasıtasıyla konuyla ilgili çalışma yapan farklı alanlardan uzmanların görüşüne başvurulması ve rastlanma sıklığı analizi gibi çalışmalar süreçte yararlanılan farklı araçlardır. Bu çerçevede, Bergama’ya yönelik bütüncül bir kapasite geliş- tirme yaklaşımı geliştirilmesi hedeflenmiştir.

Capacity building, as a frequently emphasized approach in the global discourse, takes precedence in all disciplines with regard to the possibilities it offers. The idea of applying this approach to the field of conservation can be considered one of the prominent topics in current heritage studies. Various endeavors, such as improving the knowledge, skills, abilities, and behaviors of individuals and communities, strengthening institutional/organizational structures, and dynamizing the relationship between heritage and its context, are becoming increasingly important from the relevant perspective. In this light, this article primarily aims to adapt capacity building to the field of conservation and examine its conceptual framework in detail. It scrutinizes the approach within the context of the “involvement of communities, NGOs, and other stakeholders in the management process”, as mentioned in the World Heritage Capacity Building Strategy. Within this scope, the research specifically focuses on the urban core of the UNESCO World Heritage Site of Bergama (Pergamon) and Its Multi-layered Cultural Landscape, where daily life and, accordingly, heritage-community relations continue to form and evolve. It can be argued that a unique methodological construct has been proposed for this research, based on the general capacity building framework presented by United Nations Development Programme (UNDP). Firstly, the key actors of the heritage area were examined. Moreover, the existing and targeted capacity, as well as the needs of the area, were evaluated. The identification of research-specific capacity indicators through keyword scanning, a survey conducted with the local dwellers, semi-structured interviews, the utilization of a capacity building scale developed for experts, and frequency analysis are among the dominant tools employed in the above-mentioned process. In this framework, the research ultimately aims at developing a holistic capacity building approach towards Bergama.