Yehova'nın Şahitleri'nin Sosyal Profilleri ve Üye Kazanma Kalıpları: İstanbul Kurtuluş Cemaati Örneği

Abstract

Yehova’nın Şahitleri özgün ibadet anlayışları ve Hristiyanlık yorumları ile Türkiye’de ve dünya çapında istikrarlı büyüme sergileyebilen az sayıdaki Batı kökenli dini topluluktan biridir. Şahitler 19’ncu yüzyılda Amerika Birleşik Devletleri’nde Protestan dini hareketler arasında “Kutsal Kitap Öğrencileri” adıyla ortaya çıkmış, ilk başlarda Hristiyanlık kökenli bir tarikat olarak görülürken, zamanla genel kabul gören Hristiyan inançlarından ayrışan öğretiler sergilemeye başlamalarıyla yeni bir dünya dini olarak değerlendirilmeye başlanmışlardır. Bu çalışmanın ilk bölümünde, İstanbul Kurtuluş Cemaati üzerine yapılan saha araştırmamızda tespit ettiğimiz demografik profil ve üye kazanma kalıbı diğer ülkelerdeki cemaatler üzerine yapılan araştırmalardaki bulgularla birlikte ele alınacak, Türkiyeli ortalama bir Yehova’nın Şahidinin hangi biçim ve yollarla cemaatlere kazandırıldığı ayrıntılı olarak tartışılacaktır. Çalışmamızın dayandığı veri havuzu yaklaşık üç yıl boyunca katılım gösterdiğimiz toplu ibadetlerde tutulan alan notları, kaynak kişilerden edinilen bilgiler ve 21 cemaat üyesi ile yapılan yarı yapılandırılmış mülakatlardan temin edilmiştir. Araştırma sonucu elde edilen bulgulardan ilki örneklemimiz içerisindeki Yehova’nın Şahitleri’nin din değiştirme (konversiyon) kalıplarının diğer ülkelerdeki örneklerden çok daha belirgin bir biçimde Sosyal Ağ kuramı ile örtüşme sergilediğidir. İlave olarak toplumsal cinsiyetin din değiştirmeye aracılıkta önemli bir etmen olduğu özellikle akrabalık ağlarının ise etkin rol oynadığı tespit edilmiştir. İkinci bölümde bu bulgulardan hareketle, ilkini “bağdaştırma” ikincisini “öncülük” olarak adlandırdığımız iki temel biçim üye kazanma doğrultusu önerilecektir. Bu iki doğrultu, araştırma örneklemimiz içerisinde iki farklı sosyal arayış ve ihtiyaca tekabül eder görünmektedir. Çalışmanın son bölümünde bu iki arayışı temsil eden iki görüşülenin din değiştirme tecrübesi üzerinde ayrıntılı durulacaktır.

Jehovah’s Witnesses are one of the few western religious communities of Western origin that has been able to exhibit steady growth in Turkey and around the world with its unique understanding of worships and interpretations of Christianity. The witnesses first arose around Protestant religious movements in the United States under the name “Bible Students”. Although they were initially seen as a sect of Christian origin, but over time, due to peculiar doctrines they display they began to be considered as a new world religion. In the first part of this study, the demographic profile and patterns of religious recruitment of Istanbul Kurtulus congregation will be analysed together with data from previous studies on congregations in other countries, and ways and forms of recruitment in Türkiye for ordinary Jehovah’s Witnesses to the new religion will be discussed extensively. The data pool which our study is based was obtained from field notes of the services we have attended for three years, data from informants of the congregation and semi structured interviews with 21 members. The first and key finding of our research is that religious conversion patterns in our sample are much more closely in aligned with social network theory than in the cases of other countries. Additionally, gender is identified as an important factor of mediation for conversion, with networks of kinship playing an active role. In the second part of this study, based on these insights, we will offer two basic types of recruitment orientation which we call as “Accomodation” and “Pioneering”. These two orientations seem to correspond to two different social motives and needs in our sample. In the last part of this study, conversion experiences of two interviewees will be elaborated as representing these two motives.