Ulvi Cemal Erkin’in Piyano Konçertosu Eserinin Tonal Müzik İçin Üretici Bir Teori (A Generative Theory of Tonal Music) Yaklaşımıyla İncelenmesi

Abstract

Bu çalışmanın amacı Ulvi Cemal Erkin'in armoni anlayışını Piyano Konçertosu örneği üzerinden incelemektir. Bu bağlamda bestecinin bu yapıtta kurguladığı armonik yol haritası, melodik ve armonik süreç içindeki gerilme-çözülme bölge ve noktaları tespit edilmeye çalışılacaktır. Çalgan ve Aydın'a göre Erkin'in Piyano Konçertosu'nun ilk bölümü sonat allegrosu, dördüncü bölümü rondo formunda bestelenmiştir. Klasik dönemde sonat allegrosu veya rondo formunun geleneksel uygulamalarında, bazı istisnaları bulunsa da, tonal plan kurgusunda bir sistematik vardır. Bu doğrultuda başlıca problemimiz Erkin'in bu formları ele alırken nasıl bir tonal/modal plan izlediği olacaktır. Alt problemimiz Erkin'in Piyano Konçertosu'nda tonal/modal kurgu bağlamında kesit veya bölmeler arasında sistematik ilişki var mı, Erkin sonat allegrosu ve rondo formunu ele alırken Klasik dönemde genellikle uygulanan tonal kurguya sadık kalmış mıdır, eğer sadık kalmadıysa nasıl bir tonal/modal kurgu tercih etmiştir, kullandığı ses malzemesi olarak dizilerin nitelikleri nelerdir sorularına cevap aranacaktır. Çalışmada literatür tarama ve müzikal analiz yöntemi uygulanacaktır. Müzikal analiz yöntemi olarak Tonal Müzik İçin Üretici Bir Teori (A Generative Theory of Tonal Music (GTTM)) kullanılacaktır. Erkin'in yapıtları ve Piyano Konçertosu'yla ilgili yayımlanan tez, makale, inceleme ve biyografi yayınları, GTTM ile ilgili bildiri, makale ve tez gibi çalışmalar bağlamında literatür taraması yapılmıştır. Çalışmanın sonucunda U. C. Erkin'in Piyano Konçertosu'nda global bölgelerde tanımladığımız armonik süreçler iki bölge ve bölgelerin tekrarları dışında güçlü uzatım ve zayıf uzatım kalıplarıyla örtüşmektedir. Erkin'in bu yapıtı bestelerken tonal armonik ilerleyiş koşullarına bağlı kaldığını, yapıtın birinci bölümünü sonat allegrosu, dördüncü bölümünü rondo-zinciri formunda bestelediğini değerlendiriyoruz. Fakat her iki bölümde de özgün bir armonik plan tasarlanmıştır. Erkin'in bu yapıtta Türk Makam Müziği'nde ve 20. yüzyılda Batı müziğinde kullanılan ses malzemelerinden tetratonik, pentatonik ve heptatonik dizilere başvurduğu gözlenmiştir. Çalışmamızda Erkin'in Piyano Konçertosu bağlamında GTTM için dört kural önerisi, bir kural revizesi gerçekleştirilmiştir.