Bir anlatı ögesi olarak toplumsal cinsiyetin video sanatında temsili

Abstract

Bu eser metini çalışmasında performatif video aracılığıyla cinsiyet ve kimlik kavramlarını irdeleyen ve sorunsallaştıran, ötekileştirme politikalarının altını oymayı deneyen, bedene ve cinsiyete atanan ön kabulleri kırmaya çalışan, bu perspektif dahilinde ayrımcılığa karşı mücadelenin yanında yer alan sanatçıların eserlerine yer verilmiş, feminizm ve kuirin nasıl bir strateji oluşturduğu ve bu stratejinin sanat alanında açtığı imkanların nasıl bir değişime sebep olduğu kavramsallaştırılmaya çalışılmıştır. Toplumsal cinsiyetin sınırladığı normatif olanın ne şekilde kurulduğuna dair tespitlerde bulunan bu eleştirel düşünce sistemleri beden ile ilgili her türlü meseleyi bünyesinde barındırmaktadır. Irk, etnisite, kimlik, cinsellik, cinsiyet gibi gündemlerin yanı sıra, toplumsal standartlar, iktidar ve güç ilişkileri de bu kapsamda ele alınmaktadır. Sanatçıların bu kuramlar eşliğinde görsel temsil sistemlerindeki gelenekleri bozan, ikili ve sabit varsayılan olguların sınırlarını esneten, atanmış-biyolojik cinsiyete dair inançları silikleştiren, beden hakkında 'gerçek' veya 'doğal' kabul edilen her tür kurguyu açığa çıkarmayı amaç edinen sanat pratikleri; toplumsal algıyı sorgulama ve dönüştürme potansiyeline sahiptir. Bu yüzden tarihsel, toplumsal ve kültürel inşanın eleştirisini yaparken bu sanatçıların yöntemleri aktivist bir bakış açısıyla değerlendirilmiştir. Eser metni boyunca özellikle performatif içeriği olan örnekler sunulmuştur ve performatif videonun feminist ve kuir bağlamda; kategorileştirici, sınırlandırıcı, marjinalleştirici, dışlayıcı, merkezileşmiş, baskıcı düşünce yapıları karşında yeni ihtimallere nasıl kapı araladığı, bedenin sınırlarını araştıran sanatçıların kendi deneyimlerini aktarırken nasıl bir evrensel söyleme işaret ettikleri ve yok sayan, inkâr eden, ötekileştiren siyasetin içinde nasıl bir görünürlük alanına olanak sağladıkları vurgulanmıştır. Bu bağlamlar göz önüne alınarak, sanatçıların yaptıkları sorgulamaların üretim biçimlerine etkileri ile paralel bir doğrultuda, beden ve kuir kavramları etrafında şekillenen Serap 2024 (Mirage) isimli video çalışması üretilmiştir.