Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Açık Bilim, Sanat Arşivi
Açık Bilim, Sanat Arşivi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi tarafından doğrudan ve dolaylı olarak yayınlanan; kitap, makale, tez, bildiri, rapor gibi tüm akademik kaynakları uluslararası standartlarda dijital ortamda depolar, Üniversitenin akademik performansını izlemeye aracılık eder, kaynakları uzun süreli saklar ve yayınların etkisini artırmak için telif haklarına uygun olarak Açık Erişime sunar.MSGSÜ'de Ara
XVI. yüzyıl Osmanlı yazma eserlerinde yer alan halkâr tezyînatının analizi
Özet
Halkâr, tezhip sanatının geçmişten günümüze, kitaplardan albümlere, levhalardan tılsılmlı gömleklere kadar farklı alanlarda çeşitli uygulamaları görülen önemli bir tekniğidir. Osmanlı yazma eserlerinde, 15. yüzyılın başlarından itibaren halkâr tezyinatı örneklerine rastlanır. 16. yüzyılda halkâr bezemelerinde tekniklerin çeşitlendiği, motiflerin zenginleştiği, kompozisyon ve formların mükemmelleştiği görülmektedir. Bu dönemde Osmanlı tezhip sanatında görülen yeni beğeniler ve üslûplar halkâr bezemelerine de aksetmiştir. Timurlu ve Türkmen üslûpları etkisi, saz yolu ve Karamemi üslûplarınının yansımaları halkâr desenlerinde ve uygulamalarında izlenmektedir. Halkâra yazma eserlerin tüm tezyinat alanlarında yer verilmiştir. Sayfa kenarları, 16. yüzyıl Osmanlı eserlerinde halkâr bezemelerinin en yaygın görüldüğü alanlardır. Bunu zahriyeler ve serlevhalar takip etmektedir. Bu dönemde halkâr birçok farklı teknikte uygulanmıştır. Şikâf halkâr bu teknikler arasında en sık kullanılanıdır. Tezhip sanatında kullanılan tüm motiflere halkâr desenlerinde yer verilmiştir. Tezde, Osmanlı tezhip sanatı tarihi ve halkâr tezyinatının gelişimi 16. yüzyıl merkez alınarak incelenmiştir. Dönem eserlerinde görülen halkâr teknikleri tespit edilerek uygulama usûlleri açıklanmıştır. Halkârın yazma eserlerdeki kullanım alanları ve desenlerde yer alan motiflerden bahsedilmiştir. Katalog bölümünde, müze ve kütüphanelerden seçilen halkârlı yazma eserler detaylı olarak ele alınmıştır. Bu eserler, padişahlara sunulan zengin bezemeli yazmalardan oluşturmaktadır. Seçilen eserler, halkâr teknikleri, motifleri, kompozisyon ve form çeşitliliği açısından incelenmiştir. İncelenen eserler, çizimleri yapılarak detaylı bir şekilde analiz edilmiştir. Yapılan tahliller sonucunda ulaşılan bulgular değerlendirilmiştir. Sonuç kısmında bütün araştırmalar ve analiz edilen veriler ışığında 16. yüzyıl yazma eserlerinde yer alan halkâr tezyinatına ilişkin varılan neticeler biraraya getirilerek ifade edilmiştir.
Koleksiyonlar
- Güzel Sanatlar Enstitüsü [160]
