Modernist mimaride Archigram'ın yeri ve yakın dönem mimarlığına etkilerinin değerlendirilmesi

Abstract

Mimarlık deneyimi insanlık medeniyetinin ilerleyişine paralel biçimde tarih boyunca akışını ve gelişimini sürdürmüştür. Modern dönem penceresinde konuyu irdelediğimizde hızlı bir gelişim ile karşılaşırız. Endüstri devrimi sonrası dönem ve özellikle 20. yüzyıl insanlık tarihinde trajediler ve gelişimler açısından çok önemli olayları barındırmaktadır. Medeniyetlerin çöküşleri ve yükselişleri, kitlesel ölümler, siyasi hareketler ve teknolojik gelişmeler bir devinim ile birbirini takip etmiş ve karşılıklı olarak birbirini etkilemiştir. Bu olağanüstü devrimsel dönemde yaşanan toplumsal olayların enerjisi içerisinde modern dönem sanatı ve mimarlığı sıradışı bir hız ile yeni anlayışlar türetmişlerdir. Archigram Grubu'nun ortaya çıktığı 1960'ların mimari atmosferi, o dünyanın sanat ve mimarlık üretimleri, dönemin Modernist yolculuğunun önemli bir aşamasını oluşturmaktadır. Bu birikimin etkileriyle ortaya çıkan Archigram'ın yüzlerce çizimi ve projesi döneminde inşa edilmemiş ve mimarlık pratiğine zaman zaman uzak kalmış olsa da bu uzaklık onlara mimarlık uygulamalarının problemlerine yaklaşımda daha geniş alanda eleştiri yapma ve modern mimarlığın genel kabul görmüş sınırlarını esnetme imkanı vermiştir. Üyelerinin eleştiri yaparken yazı yerine çizimi tercih etmesi ve kendi radikal tarzlarını oluşturmaları geniş kitleler tarafından ilgi görmelerine yol açmıştır. Yarattıkları dinamik ifade şekliyle birlikte çağın hızlı gelişmelerine adaptasyonları ve geniş çaptaki örneklemeleriyle yeni kavramların mimarlık dünyasında daha görünür olmasını sağlamışlar, ardından gelen mimarlar için ufuk açıcı çalışmalar oluşturmuşlardır. Archigram'ın mimariye teknoloji ve popüler kültür odaklı yaklaşımı, hem mimarinin nesne olarak tüketilebilir ve harcanabilir oluşuna dair bir anlayış geliştirmiş hem de çağın gelişen teknolojisinin mimariye daha iyi adapte olması ve geleneksel mimarinin formlarını değiştirme yönündeki isteklerini ifade etmiştir. Mimarlık ürününün karar ve yaratı süreçlerinde yalnızca mimarın değil kullanıcının da önemli ve yetkili olduğu anlayışını geliştirmişler, mimari yapının kullanıcının tüketim alışkanlıklarıyla şekillenen bir forma bürünmesi ve düşük bir çaba ile yenilenebilmesi düşüncesini savunmuşlardır. Archigram, yıllara yayılan çalışmaları boyunca kendi içeresinde de dönüşümler gerçekleştirmiş, kavramsal çeşitlilik yaratmıştır. Üretim tarzları ve yaklaşımları ardından gelenler için mimaride tartışma alanı oluşturmuş, mimarlık alanına kattıkları kavramların izleri yıllar boyu çeşitli çalışmalarda görülmüştür.