Mobil konut yapılarının tasarım ve uygulama ilkelerinin örnekler ile incelenmesi

Abstract

İnsanoğlu geçmişten bu yana yaşamını sürdürebilmek için doğa şartlarıyla mücadele etmiş ve yaşamın beraberinde getirmiş olduğu barınma gereksinimine bir çözüm aramıştır. Bu bağlamda tarih öncesi dönemlerde ağaç kovuğu, mağara ve kaya altı sığınaklarda, daha sonralarında ise inşa ettikleri ilk barınaklarda ve geçici, taşınabilir yapılarda barınma eylemlerini gerçekleştirmiştir. Bu süreçte gelişen tarım bilgileri, göçebe yaşam süren insan topluluklarının göçebe yaşamdan yerleşik hayata geçmelerine neden olmuş; barınak olarak kullandığı geçici, taşınabilir barınma birimleri yerlerini kalıcı konutlara bırakmaya başlamıştır. Sanayi Devrimi'nin getirmiş olduğu makineleşme süreci ile birlikte gündelik hayata; gemi, tren ve otomobil gibi ulaşım araçları katılmış, tüm dünyada iletişim ağı kurulmuş ve bu ağ genişlemiştir. Dolayısıyla şehirler ve kıtalar arası iletişim sağlanmış, seyahat edilmiş ve ticaret ağı genişlemiştir. Makineleşme sürecinin getirmiş olduğu etkiler ile kentlerde kurulan fabrikalarda iş imkânları artmış, köyden kente göç oranı yükselmiş ve yaşamın içerisinde artan bu hareketlilik ile birlikte de mobilite anlayışı şekillenmiştir. Bu dönemde gelişen sosyokültürel durum, ekonomide meydana gelen değişimler, teknolojik ilerlemeler ve çevresel koşullar da ilerleyen süreç içerisinde konut tasarım yaklaşımlarının değişiklik göstermesine sebep olmuştur. Değişen yaşam anlayışı ile şekillenen konut ihtiyaçlarının farklılık göstermesi sonucunda; insanlar kaliteli bir hayat sürmek ve çağa ayak uydurmak için mobil konutları tercih etmeye başlamışlardır. Bu bağlamda içerisinde bulundukları çağ, olanak ve gereksinimler ile yerleşik düzene adım atan ve bulunduğu çağa uyum sağlayan toplumlar sonrasında meslek, ulaşım, bireysel tercihler veya acil durumların getirmiş olduğu ihtiyaçlardan dolayı hareket halinde olmayı tercih etmişlerdir. Başka bir deyişle yerleşik toplumların geçmişte kendilerinden farklı gördükleri, yerleşik düzeni olmayan ve göçebe insanları çağrıştıran yaşam biçimlerine öykündükleri 'çingene kültürü' ve bu kültürün beraberinde getirdiği 'çingene arabaları' yerini günümüzde imkânlar ve ihtiyaçlar doğrultusunda bulunduğu şartlara göre karada, suda ve acil durumlarda kullanılan, mobil konaklama sağlayan mobil konutlara bırakmıştır. Bu çalışma kapsamında mobilite, mobil yaşam, mobil konutlar, mobil konutların tarihçesi, tipleri, mobil konut önerisi olarak 'Tiny House' ismi verilen küçük evler ve bu evlerin yapısal teknik özellikleri hakkında bilgi verilmiş; ülkemiz mevzuatına göre şekillenmiş Tiny House' ların mimari yerleşim planları, konstrüksiyon yapısı, cephe özellikleri, tesisat gereksinimleri incelenerek çalışma sonunda örnekler üzerinden analizi yapılmıştır. Giriş bölümünde çalışmanın amacı, kapsamı ve yöntemi aktarılmıştır. İkinci bölümde mobilite kavramına, mimarlık ile olan ilişkisine, mobil konut kavramına, gelişim sürecine, kullanım amaçlarına ve taşınma yöntemlerine değinilmiştir. Üçüncü bölümde ise bir mobil konut örneği olan Tiny House' ların mimari ve yapısal teknik özellikleri alt başlıklar halinde incelenip değerlendirilmiştir. Dördüncü bölümde yer alan Tiny House örnekleri, tez kapsamında yapılan yazın araştırması dikkate alınarak incelenmiş ve incelenen Tiny House örnekleri yapılan araştırma kapsamında birbiri içerisinde kıyaslanarak tablo halinde sunulmuştur. Sonuç bölümünde ise tez çalışmasının içeriğinde açıklanan mobil yaşam tarzının geçmişi ve beraberinde getirmiş olduğu kavramlar ile Tiny House' ların yapısal özellikleri değerlendirilmiş, elde edilen sonuçlar üzerinden çıkarımlarda bulunulmuştur. Tez çalışmasında, Tiny House yapılarının mobil olması ve sahip olduğu yapısal özellikleriyle; kullanıcıların hayatına ekonomik, sosyal, ekolojik birçok katkı sağlayacağı ve mevcut yapılaşma stoğundan farklı olarak sürdürülebilir, doğayla iç içe, mütevazi ve mobil bir yaşam isteyen özellikle küçük metrekarelerde verimli, fonksiyonel ve maliyet açısından uygun beklentileri olan kullanıcılar için uygun olabileceği sonucuna varılmıştır. Çalışmadan elde edilen çıkarımların 21. yüzyıl Tiny House firmaları ile kullanıcılarına, üretimi ve kullanımı açısından katkı sağlayacağı öngörülmektedir.