Fransa'da müstakil resim II : Matisse'den Segonzac'a kadar

Abstract

Akademi Direktörü Burhan Toprak, modern san'atı ciddi surette tetkik eden bu kitabın tercümesini bize verdiği zaman büyük bir sevinçle kabul ettik. Direktörün, Türkçede bir modern san'at tarihi kitabına ihtiyaç görmesi tesadüfi olmacılığı gibi bizim de tercümenin bütün günlüklerini bildiğimiz halde, bu işi vjnçJ üzerimize almaıruz bir hadna)na Lk deö-jldir. Türk ernizde an'ata dair p k az e er vardır. Hel modern an 'at üz rind tecesüünü tatmin etmek isteyen bir gence verilecek kitap yok gibidir. Halbuki modern san'at, elli senelik mücadeleli, münakaşalı, tecrübeli mazisinden sonra, istihzayı bile gülünç hale getirecek kadar varlığını ve orijinalliğini kabul ettirmiş bulunuyor. Geçenlerde Paris gazeteleri, modern san'atla kıyasıya dövüşen san'at softalarının nihayet mağlup olarak Derain, Segonzac, Despiau gibi evvelce barbar fakat bugün yaşayan san'atın dahileri sayılan üstadların Akademi'ye kabul edilmek üzere olduklarını bildiriyordu. Modern sanatın tarihi çetin kazaııılınıs, bir zaferin tarihidir. Nihayet Akademi'ye de giren bu san'ata Türkiye'de de vatandaslık hakkı verilmis, bulunmaktadır: İki senedenberi Güzel Sanatlar Akademisi tedrisatını modern san'at zihniyetile yapmaktadır. Hatta bu teşebbüsü ile en ileri garp memleketlerinden evvel davranmış olmak şerefini kazanmıştır. Çatısı altında o sari'a tın tanınmıs, bir üstadı olan Leopold - Levy tedrisat yapmakta ve onun etrafında Andre Lhote gibi, Grommaire gibi, Friesz gibi üstadların. atölyelerinde çalışmış gençler bulunmaktadır. Yakında açılricak olan Beyoğlundaki satış mağazasile de bu san'atın geniş halk tabakalarile teması temin edilecektir. Bugün memleketimizde, modern san'atı seven fakat onun ne olduğunu anlamak isteyen büyük bir kütle vardır. Halk arasındaki san'at meraklıları için bu alem, henüz içine girilmemiş vahşi bir orman manzarasındadır. Genç ressamlarımızın sergilerde teşhir ettikleri tablolar şimdiden alaka ile seyrediliyor. Fakat ellerinde mev'ut cennete gidenyolların bir kılavuzu yok. İşte «Fransa' da Müstakil Resimin tercümesi böyle bir zamana rastlamaktadır. Kitap, bugünkü san'at münekkitlerinin en anlayışlıları tarafından bu hususlarda ömür tükettikten sonra yazılmıştır. Gerek Adolphe Basler, gerekse Charles Kuntsler Fransa'nın tanınmıs iki san'at mü nekkididir. Bu eserlerip.de, Fransa' daki bugün resmin vatanı sayılıyor - adetleri on binleri geçen ressamlar içinden pirincin taşını ayıklar gibi, ancak yüz, yüz elli kadar en değerli san'atkarı seçip, onların hakiki missi on 'larını, san' at kıymeti tarafgirliğin den başka tarafgirliğe düşmeden belirtmişlerdir. Denebilir ki (Fransa'da Müstakil Resim) modern san'atın talihini çizmekte ve en doğru manzarasını vermediği çalışmaktadır. Ufak çapta olmasına rağmen etrafhdır. Bütün san'at cereyanlarını içine aldığı gibi ayrıca talimi mahiyeti de haizdir. Bu nokta modern san'atı tetkik edeceklere faideli olacaktır. Eserde sanat; tarihi ve sosyal seyri ile, san'atkar da, mizacından tekniğine, dünya görüşünden en küçük endişelerine kadar bütün zaviyelerile tetkik ve tahlil edilmiştir.Ayrıca iki yüze yakın reprodüksiyonları da büyük bir isabetle seçilmiştir. Eserin Esoterique, yani ancak san'atın tekniğini bilenlerce anlaşılır mahiyette yazılmış olması ve tenkidinin sadece zahiri tasvir eder şekilde kalmıyarak bilakis, ifadesini bulduğu felsefi düşünce ile daimi surette beraber yürümesi ve diğer bir çok bilgilerden ıstılahlar alması, metni ve 'lisanı biraz ağırlaşt1rmıştır. Daha ilk sayfalardan itibaren büyük zorluklarla karşılaştık. Rastladığımız bir çok cümleleri türkçeye çevirmek içip manası tebellür etmiiş kelime, mefhum, tabir, ıstılah bulamıyorduk. Bazan tek bir cümlede türlü türlü hal suretlerine vardığımız halde hiç birini beğenmiyorduk. Fakat yine en büyük dikkatimiz aslına sadık kalmak oldu. Zaten ne eserin tefsiri bir tercümeye tahammülü ne de bizim buna salahiyetimiz vardı. Bu yüzden tercümede görülecek kusurların bağışlanacağını umuyoruz. Ahmet Muhip - Cahit Sıtkı