İTALYAN YAZAR ITALO SVEVO’NUN ZENO’NUN BİLİNCİ ROMANINA PSİKANALİTİK BİR YAKLAŞIM

Abstract

19. yüzyılda Nörolog Sigmund Freud tarafından hastaları tedavi amaçlı geliştirilen psikanaliz, insan ruhunu anlama ve çözme tekniğidir. Bu teknik ile ve geliştirdiği kuramlarla psikoloji alanında faaliyet gösteren Sigmund Freud, sanatçı Leonardo da Vinci ve Rus yazar Dostoyevski’nin eserlerini, psikanalizi kullanarak yorumlar. Böylece psikanaliz sanat ve edebiyatın sahasına da girmiş olur. Özellikle merkeze insanı koyan edebiyat alanına odaklanıldığında, Sigmund Freud, psikanalitik edebiyat eleştirisinin ortaya çıkmasına vesile olur. Psikanalitik edebiyat eleştirisiyle ise psikanalitik kuramlarla edebi eserlere yaklaşılmakta, eserlerdeki kahramanlar üzerinden karakterlerin çözümlemesine çalışılmaktadır. Bu sayede edebi eserleri anlamadaki ve yorumlardaki derinlik artar. Makalede 20. yüzyılın İtalyan yazarlarından Italo Svevo’nun Zeno’nun Bilinci romanındaki Zeno karakteri psikanalitik edebiyat eleştirisi bağlamında ele alınmıştır. Bu eleştiri ve inceleme sırasında psikanaliz tekniğinin dört temel isimlerinden olan Sigmund Freud, Alfred Adler, Carl Gustav Jung, Jacques Lacan bizlere rehberlik etmiştir. Sigmund Freud’un Oidipus Kompleksi kavramından, Anksiyete Kuramı’ndan, Psikoseksüel Süreçler ve Güdülenim Kuramı’ndan; Alfred Adler’in Aşağılık- Üstünlük Kompleksi ve Telafisi Kuramı’ndan; Carl Gustav Jung’un dört ana arketipinden, anne kavramından, Persona- Gölge çatışmasından; Jacques Lacan’ın yapısalcı psikanaliz tekniğinden faydalanılmıştır. Makaledeki akış ise şu şekilde planlanmıştır: Öncelikle giriş bölümünde incelemeye kaynaklık eden psikanaliz kavramından, bu kavramın edebiyatın çalışma alanına nasıl dahil olduğundan ve makalede hangi teorisyenler üzerinden ilerleneceğinden, bu teorisyenlerin neden seçildiğinden kısaca bahsedilmiştir. Yazar Italo Svevo, Freud tarafından psikanaliz kavramı ortaya atılmadan önce yayımladığı iki romanında insan ruhunu ve psikolojisini anlamaya, yorumlamaya çalışmıştır. Adeta Freud’dan önce, Freud’un teorileriyle örtüşen karakterler yaratmıştır. Freud’un teorileriyle beraber ise Italo Svevo’nun ruh çözümlemeleri ve karakterleri derinlik kazanmış, ortaya bir başyapıt olan Zeno’nun Bilinci çıkmıştır. Bu sebeple giriş bölümden sonra roman yazarının hayatı, bulunduğu sosyo-kültürel ortam, etkilendiği kişiler ve bunun romanı nasıl etkilediği ele alınmıştır. Ardından makalenin merkezine oturan romanın, konusunun anlaşılması bağlamında özetine yer verilmiştir. Sonra sırasıyla psikanalitik kuramlar çerçevesinde yararlanılan Sigmund Freud’un, Carl Gustav Jung’un, Alfred Adler’in ve Jacques Lacan’ın kuramları tanıtılarak bu doğrultuda romanın başkarakterinin hayatı, romandan yapılan alıntılarla da desteklenerek, değerlendirilmeye alınmıştır. Kısacası psikanalitik kuramlar ve teknikler rehberliğinde sürdürülen incelemeler sonucu 20. yüzyılın günlük yaşamından çıkma, hayatın akışı içinde her an karşılaşabileceğimiz tarzda bir yaşamı olan Zeno karakteriyle insan ruhunun derinlikleri, varoluşşal sıkıntıları ve sorunları anlaşılmaya çalışılmıştır.