Mimar Olmak Ya da Kadın Olmak Tezahürleriyle, Cumhuriyetin İlk Kadın Mimarlarından Leyla Asım Turgut

Abstract

Bu makale, Osmanlı Devleti’nin Hariciye Nazırı Mustafa Asım Turgut’un kızı, Devlet Güzel Sanatlar Akademisi mezunu Türkiye’nin ilk kadın mimarlarından ve Akademi Mimarlık Şubesinin ilk kadın akademisyeni Yüksek Mimar Leyla Asım Turgut’a dairdir. Çalışmanın temel amacı, kadın/mimarlık tarihine dair yapılan çalışmalara, Leyla Asım Turgut biyografisi ile katkı sağlamaktır. Leyla Asım Turgut figürü üzerinden 1940 ve 1950’ler Türkiye’sinde kadın mimarların erkek mimarlarla aralarındaki cinsiyete dayalı mesleki iktidar ilişkilerini sorgulamak bu makalenin üzerinde durduğu bir başka noktadır. Metnin yazılmasını kolaylaştırıcı unsur, Leyla Asım Turgut’un tıpkı Avrupa’daki aristokrat aileler gibi aile geçmişi ve kendi kişisel geçmişine dair kayıtları koruyarak özel arşivini oluşturmasıdır. Bu arşivin bir kısmını vasiyetinde, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi İstanbul Resim Heykel Müzesi ve İstanbul Kitaplığı Çelik Gülersoy Vakfı’na bağışlamıştır. Metnin oluşumunda literatür taramasının beraberinde bu iki kuruma devredilen Leyla Turgut Terekesindeki, fotoğraflardan ve arşiv malzemesinden yararlanılmıştır. Fotoğrafların arkasına el yazısı ile yazılmış özel notlar biyografinin kurgulanmasında kolaylaştırıcı, hatta biyografinin doğruluğunu sağlayan unsur olmuştur. Anahtar Kelimeler: Erken Cumhuriyet Dönemi, Kadın, Mimar, Leyla Asım Turgut This article is about Master Architect Leyla Asım Turgut, the daughter of Mustafa Asım Turgut, the Foreign Minister of the Ottoman Empire, a graduate of the State Academy of Fine Arts, one of the first female architects in Turkey and the first female academician of the Architecture Department of the Academy. The main purpose of this study is to contribute to the study of women's/architecture history through the biography of Leyla Asım Turgut. Questioning the gendered professional power relations between female and male architects in 1940s and 1950s Turkey through the figure of Leyla Asım Turgut is another point that this article emphasises. What facilitated the writing of the text was the fact that Leyla Asım Turgut, like aristocratic families in Europe, created her own private archive, preserving records of her family history and her own personal history. In her will, she donated part of this archive to the Mimar Sinan Fine Arts University Istanbul Painting and Sculpture Museum and the Istanbul Library Çelik Gülersoy Foundation. The photographs and archival material from the Leyla Turgut Terekesi, which have been transferred to these two institutions, have been used in the preparation of the text. Special handwritten notes on the back of the photographs facilitated the construction of the biography and even ensured its accuracy. Keywords: Woman, Architect, Türkiye, Early Republican Period, Leyla Asim Turgut.