Ekonomik, Siyasi,Toplumsal Çekişme Alanı ve Kamusal Bir Olgu Olarak (Kamusal) Mekan: "HalkPlajı"ndan "Millet Bahçesi"ne Ataköy Kıyı Alanı

Abstract

Kentsel mekân, kullanım hakkı ve mülkiyet üzerinden iktidar, sermaye ve sivil toplum arasında bir çekişme alanı olagelmiştir. Kamusal mekânlar, ilkesel olarak herkese açık olduklarından kullanım hakkına dair çekişmelerin görünür hale geldiği yerlerdir. Bu mücadeleler, kamuoyu oluşturma yoluyla toplumsal tartışma ortamını da beslemektedir. Kamusal mekânlar, sadece herkesin erişebildiği rekreatif alanlar değil, vatandaşlığın deneyimlendiği ve kamusal alanın beslendiği yerlerdir. Makale, kentsel mekânın ekonomik, siyasi ve toplumsal güçlerin çekişme alanı olduğunu ve kamusal alan ile olan ilişkisini Ataköy örneği üzerinden göstermeyi amaçlamaktadır. Ataköy kıyı alanında meydana gelen fiziksel, mülkiyet ve kullanıma ilişkin dönüşümler ekonomik, siyasi ve toplumsal etkiler ışığında ele alınmış, mekânın farklı zamanlarda kamusallığının hangi yönlerde değiştiği incelenmiştir. Bu çalışmada, 1960’lı yıllardan günümüze dek, Ataköy kıyı alanının, Türkiye’nin geçirdiği değişimlere de paralel olarak geçirdiği değişimler incelenmiş ve üç farklı dönem tespit edilmiştir. Bu dönemler, kıyının halk plajı olarak kamusal kullanımı, özelleştirmeler ve özelleştirmelere karşı toplumsal muhalefet, son olarak özelleşen kıyıda bir kamusal mekân olarak millet bahçesi inşası olarak belirlenmiştir. Her dönemde kamusallığın boyutları, vatandaşlık deneyimine etkileri, kullanım biçimleri ve aktörlerin rolleri değişmiştir. Bu dönemleri anlayabilmek için alanın geçmişini bilen ve toplumsal muhalefetin parçası olan kişiler ile mülakat, mekânsal analizler ve özelleştirilen kıyıda kurulan kapalı sitelerin reklamlardaki ve kıyının medyadaki temsilleri incelenmiştir. Sonuç olarak kıyı alanı geçmişe göre daha az kamusal ve daha fazla özelleşmiş haldedir. Ataköy örneğinde, kamusal mekân olarak kıyının kullanımındaki kısıtlamanın sivil toplumun çabaları ile basında görünürlük kazanması, kamusal mekânların toplum yaşamında önemli bir yer tuttuğunu ve kamusal tartışmanın konusu olabildiğini, kentlileri kamuoyu oluşturma hedefiyle bir araya getirebildiğini de göstermektedir.

Rights of use and ownership of urban (public) space perpetuates ongoing conflicts between government, capital and civil society. Thereby public spaces are not only recreative spaces accessible to all, but also places fostering citizenship and public sphere. The aim of this study is to show through the case of Ataköy that the urban space is a struggle area of economic, political and social forces, that have reflections on public sphere. To achieve this aim, the physical changes, transfer of ownership and changes in public use are examined parallel to economic, political and social factors regarding changing publicness of the area. Accordingly, the changing publicness of Ataköy Coast has been examined from 1960s to today, and three different periods are identified. These periods could be defined as public use of the esoast, privatization of the land and public opposition against privatization, and finally construction a peoples garden. To understand the dynamics determinant to each period, following methods are used: spatial analyses showing the physical change, interviews with people who used the places since 1970s and was/is a part of public opposition, a survey on advertisements of gated communities and representations of the area in the media. Consequently, the coast is less public and more private today. The case of Ataköy shows two important aspects of public spaces; first, public spaces are essential part of urban life that promote public attention and second, a public space itself can be a subject of public opinion through gathering citizens around a common ground