Karaman "Taşkale" Yerleşimi ve Yöresel Mimari Özellikleri

Abstract

Eski adı Kızıllar olan Taşkale, Karaman iline bağlı, il merkezine 46 km. uzaklıkta yer alan bir kasabadır. Yörede bulunan tarihi MS.2- 3. yy’lara kadar inen Manazan Harabeleri 1. derece arkeolojik sit alanı olarak ilan edilmiştir. Kasabanın konumlandığı İbrala Vadisi’nin kuzey yamacındaki doğal kayaya oyulmuş Manazan Mağaraları, beş katlı olup, galeriler ve yüzlerce odadan oluşmaktadır. Manazan mağaralarından başka, Taşkale Kasabası’nın kuzeyinde yer alan yaklaşık 40 m. yüksekliğindeki dik kaya kütlesine oyulmuş, günümüzde ambar olarak kullanılan, 251 adet hücre mevcuttur. Burada bulunan Taş Mescid de kaya kütlesine oyulmuş eski bir şapeldir. Konumuzu oluşturan Taşkale, bu ambarların hemen önününden başlayarak, doğuya doğru uzanmıştır. İbrala Deresi’nin açmış olduğu dar vadinin kuzey yamacında yer alan ve Kentsel Sit Alanı ilan edilmiş olan Taşkale’nin bu özgün yerleşim dokusu, teraslanmış bir alanda basamak basamak yükselmekte, çoğu zaman bir konutun damı, diğer bir konutun avlusu olarak kullanılmaktadır. Bölgede yapı malzemesi olarak taş, ahşap ve toprak kullanılır. Ayrıca bölgede, 1. Derece Doğal Sit Alanı olarak tescillenmiş olan Asarini, İncesu Mağarları ile Gürlük Pınarı bulunur. Taşkale sahip olduğu kültürel ve doğal değerler nedeniyle, kentsel, arkeolojik ve doğal sit alanı ilan edilmiş olmasına rağmen, korunması, turizme-ekonomiye kazandırılması ve değerlendirilmesi için hiçbir çalışma yapılmadığından bozularak yok olmaya terk edilmiştir. Günümüzde kasaba halkı ya yoksulluk ve çeşitli imkansızlıklar içinde bölgede yaşamaya çalışmakta, ya da ekonomik ve sosyal olanaksızlıklar nedeni ile burayı terk etmektedir. Bu durumun önlenmesi, yöre halkının yaşadığı çevrede üretici duruma getirilmesi için teşvik edilmesi, özgün doku (doğal-kırsal) ile mevcut yapı stoğunun korunmasına yönelik acil önlemler alınması gerekmektedir.

Taşkale, formerly called as Kızıllar, is located within 46. km distance from the city centre of Karaman. The Manazan Ruins area, dating from 2nd-3rd century (A.D.) has been declared as archaeological protection site of 1st grade. The Manazan Inns which were carved into a natural rock on the northern slope of the İbrala Valley on which the town was located, are 5 storey high formations consisting of hundreds of rooms. In addition to Manazan inns, there are 251 cells(spaces) on the northern part of Taşkale, which were carved out of a steep rock of 40 m. and are used today as staples. Taş Mescid (the Rock Mescid) is also an ancient chapel carved out of rock. Taşkale extends towards east starting from these stables. The original urban texture of Taşkale on the nortern slope of the narrow valley that İbrala Creek opened which was declared as urban protection site, ascends step by step in a terraced area. Mostly the roof of a house is the courtyard of another house. Wood, stone and soil are the main building materials used in the region. In the region, there are also Asarini and İncesu Inns which were declared as Natural Protection Site of 1st grade and Gürlük Spring. Although Taşkale has been declared as urban, archaeological and natural protection area, there are no works being carried out for the protection and assessment of the values and the town has been left to decay. Today, the local people of the town are struggling poverty and impossibilities. Some have already left the area due to economical and social inabilities. Urgent precautions should immediately be taken to prevent this situation and to safeguard the original texture (natural and urban) and the present building stock. The local people should be encouraged to be more productive.