Türkiye tıbbi cihaz ekosisteminde tasarım faaliyetlerinin yenilikçi ağ yapıları kapsamında incelenmesi

Abstract

Çalışma, önemi artan sağlık sektörünün vazgeçilmez bir parçası olan tıbbi cihaz tasarımına odaklanmaktadır. Türkiye tıbbi cihaz geliştirme süreçlerinde yer alan Ar-Ge ve tasarım faaliyetlerinin yenilik ile olan ilişkisinin; firma dışı kaynak kullanımı ve iş birlikleri üzerinden açıklanması amacı ile yapılmıştır. Bu doğrultuda çalışma, literatürde yer alan tıbbi cihaz geliştirme ve tasarımı ile iş birliği, yenilik modelleri ve kümelenme kavramları kapsamında incelemiştir. İncelenen kavramlar, tıbbi cihaz yeniliğini etkileyen organizasyon yapıları, süreç ve tasarım yönetimi ile ilişkileri irdelenerek, firma dışı kaynak kullanımı ile ilişkilendirilmiştir. Belirlenen kavramsal çerçeve doğrultusunda yapılan alan çalışması iki bölümden oluşmaktadır. Birinci bölüm literatürde kaynak eksikliği görülen yerli tıbbi cihaz araştırmalarına daha yakın perspektiften bakılan saha analizleridir. Saha analizlerinde yerli tıbbi cihaz bilgileri ve süreçlere dahil olan paydaşlar ile yinelemeli mülakatlar gerçekleştirilmiştir. Mülakatlarda yerli tıbbi cihaz sektöründe yer alan paydaşların süreç ve iş birliklerine dair bilgiler elde edilmiştir. Saha araştırmaları sonucunda edinilen bilgiler doğrultusunda alan çalışmasının ikinci bölümünü oluşturan vaka analizleri kurgulanarak, gerçekleştirilmiştir. Vaka analizleri ürün geliştirme süreçlerinde iş birliklerinin işleyişine odaklanarak, süreç başarı faktörleri ile karşılaştırılmıştır. Kurulan kavramsal çerçeve üzerinden yerli tıbbi cihaz tasarım süreçleri yurtdışı örnekleri üzerinden değerlendirilmiş ve vakalarda incelenmiştir. Çalışma sonunda firma dışı iş birlikleri ve yenilik süreç modelleri kavramlarının yerli tıbbi cihaz tasarımına olan etkisi saha ve vaka analizleri ile desteklenerek açıklanmıştır. Yerli tıbbi cihaz tasarımında kullanılmak üzere süreç modelleri ortaya konmuş ve yorumlanmıştır. Yerlileştirme ve mevcut ürün geliştirme odaklı Ür-Ge süreçlerinin hakim olduğu, tasarım faaliyetlerinin en çok TGB'lerinde görüldüğü, endüstriyel tasarımın dış kaynak olarak tercih edildiği, kullanıcı araştırmalarında geleneksel araştırma yöntemlerinin kullanıldığı, çok disiplinli çalışma kültüründe eksiklerin yer aldığı, rekabet öncesi ortalıkların arttığı, yenilik faaliyetlerinin küresel ölçekte iş birliği yapan firmalarda daha fazla olduğu, proje odaklı stratejilerin belirlenmesi gerekliliği sonuçlarına varılmıştır. Anahtar Kelimeler: Tıbbi Cihaz Ürün Geliştirme, Tasarım Süreçleri, Yenilik Modelleri, Yenilikçi Ağ Yapıları, Medikal Kümelenme, Türkiye Tıbbi Cihaz Sektörü