İnşaat projelerinde düşme riskine karşı bir BIM ve artırılmış gerçeklik (AG) uygulaması önerisi

Abstract

Günümüzde inşaat sektörü incelendiğinde, Bilgi ve İletişim Teknolojileri (BIT) kullanımı açısından diğer sektörlere göre yetersiz kaldığı görülmektedir (Dehlin & Olofsson, 2008). İnşaat sektörünün gelişen teknoloji ile entegre olamaması durumunda proje tasarımı, yapımı ve yönetiminde birçok problem ortaya çıkabilmektedir. Bu noktada inşaat proje süreçlerinin otomasyonu ve maliyet kayıplarının önlenebilmesi için bu alandaki çalışmaların geliştirilmesi gerekmektedir. İnşaat sektörü iş güvenliği açısından incelendiğinde ise diğer sektörlere göre daha fazla riskli durum barındırmaktadır. İnşaat sektöründe, iş güvenliği risk analizleri, gelişen teknolojiye karşın genel olarak 2B çizimler üzerinden yapılmaktadır. Büyük ölçekli projelerde ise riskleri 2B çizimler üzerinden kontrol etmek, risklerin görünürlüğünü azaltmaktadır. Son dönemlerde bu sorunları çözümlemek için iş güvenliği önlemlerinin otomasyonu BIM (Building Information Modeling) ile entegre bir şekilde planlanmaya başlamıştır. BIM çalışma biçimi ile proje tasarım, yapım ve bakım süreci planlanabilir ve kontrol edilebilir bir seviyeye gelmiştir. Bir projenin BIM modeli projeye ait çizimleri, 3B grafikleri, malzeme ve detay bilgilerini, metraj listelerini içermektedir. BIM tasarım evresinden başlayarak yapım, tesis ve bakım aşamasına kadar birçok disiplinin bir arada çalışmasına da olanak veren ortak bir paylaşım platformu oluşturmaktadır. BIM çalışma biçimi ile iş güvenliği entegrasyonu incelediğinde; inşaat proje alanlarının, proje çalışanları için tehlikeli koşullar oluşturduğu görülmektedir. Projenin başından itibaren sahadaki olası tehlikeler belirlendiğinde ise, alınacak olan önlemler ile risklerin azaltılması söz konusudur. BIM çalışma ortamında, projenin başında üretilecek olan güvenlik bilgileri ile birlikte güvenli bir inşaat sahası oluşturulabilmektedir. Son dönemlerde BIM çalışma biçimi, görselleştirme teknolojileri kapsamına giren Artırılmış Gerçeklik (AG) ve Sanal Gerçeklik (SG) uygulamaları ile birlikte inşaat projelerinin tasarım ve yapım süreçlerine dahil edilmektedir. AG ve SG uygulamaları ile birlikte proje yapım aşamasında kontrol süreçleri iyileştirilebilmekte ve projeye ait bilgilere gerçek zamanlı erişim sağlanabilmektedir. BIM çalışma biçimi aynı zamanda, bir projenin tasarımından yapımına kadar, projenin performansını arttırmaya yönelik planlama ve kontrol etme yöntemi olan Yalın İnşaat (Lean Construction) prensibini de desteklemektedir. BIM çalışma biçimi ile birlikte kullanılan Artırılmış Gerçeklik ve Sanal Gerçeklik gibi görselleştirme teknolojileri zamandan kazanç sağlarken; iş kazalarını önlemeye yönelik olarak kullanıldığında projeye ait kayıpları engellediği için Yalın İnşaat uygulamaları açısından da önemlidir. Bu tez çalışması, inşaat projelerinde en sık rastlanan iş kazalarından biri olan düşme riskine karşı BIM tabanlı bir mobil uygulama önermektedir. Geleneksel iş güvenliği önlemlerinin yerine proje paydaşlarının dahil olabildiği bir süreç planlanmaktadır. BIM tabanlı bir proje modeli üzerinde risk taşıyan bölgeler ve önlemler belirlenerek Artırılmış Gerçeklik (AG) ile görselleştirilerek risklerin algılanabilirlik seviyesini arttırmak amaçlanmıştır.