Yapı bilgisi modellemesi ile model kontrolü : plansız alanlar imar yönetmeliği için bir uygulama önerisi

Abstract

Türkiye'de son yıl nüfus sayımında nüfusu 10.000 in altında bulunan ve planı bulunmayan alanlardaki yapılaşmanın fen, sağlık ve çevre şartlarına uygunluğunu sağlamak amacıyla belediye ve mücavir alan sınırları içinde ve dışında kalan alanlar Plansız Alanlar İmar Yönetmeliği kapsamına girmektedir. Bu yönetmelik 1985 yılında yürülüğe girmiş olup, bu alanlar kapsamında yapılan çalışmaların kontrolü Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından yapılmaktadır. Bu alanlar içerisinde inşa edilen yapıların Plansız Alanlar İmar Yönetmeliği kapsamındaki maddelere uygun olarak yapılması gerekmektedir. Bina yönetmeliğine uygunluk kontrolü, yapının tasarımı ve inşa süresince izlenmesi ve devamlı kontrol edilmesi gereken önemli bir adımdır. Projenin tüm katılımcı birimlerinin Mimari,Statik, Elektrik,Mekanik vb. gibi birimlerinin tasarım ve imalat aşamalarında oluşan ya da oluşabilecek değişiklikler sonucunda tüm birimlerin arasındaki kontrolün yapılması zaman ve maliyet açısından önemli bir rol izlemektedir. Bu çalışmayı kolaylaştırmak adına Yapı Bilgi Modelleme(YBM) teknolojisi kullanılmaktadır.3 Boyutlu olarak modellenen YBM teknolojisine sahip projelerin birimler arası değişiklikleri eşzamanlı olarak modele yansıyabilme yeteneğine sahip olması ile modelin kontrol edilmesi diğer model projelerine göre çok daha kolay olmaktadır.Bu teknoloji sayesinde yaşanabilecek hatalardan doğan zararların en aza indirgemesi mümkün kılınmaktadır. Bu çalışmada, Plansız Alanlar İmar Yönetmeliği kapsamındaki bir alanda yapılması planlanan Yapı Bilgi Model (YBM) teknolojisine uygun 3 Boyutlu bir yapı model örneği tasarlanmıştır.Bu örnek yapı modeli bir sonraki adımda Industry Foundation Classes (IFC) formatına dönüştürülerek Automated Code Compliance Checking (ACCC) tabanlı yapı uygunluk kontrolüne uygun hale getirilmiştir.Otomatik Kod Kontrolü (ACCC) kapsamında kullanılan programlardan biri olan Solibri Model Checker programı kullanılarak Plansız Alanlar İmar Yönetmeliği maddeleri kapsamında oluşturulan kural setleri ile Yönetmelik maddelerin kontrol edilmesi adımı gerçekleştirilmiştir.Solibri Model Checker programı kontrolünden sonra elde edilen IFC formatındaki modele ait veri özellik setlerinin Feature Manipulation Engine (FME) programı kullanılarak shape veri formatına dönüştürülmesi sonucu Coğrafi Bilgi Sistemi (GIS) tabanlı programlara aktarılabilmesi adımına yer verilmiştir. Bu aktarım çalışması sonucunda, uygulama çalışması kapsamında karşılaşılan sorunlar, modelde bulunan hataların rapor yorumu ve gelecekte bu çalışmaya katkısı olabileceği düşünülen sonuçlar ele alınmıştır. Anahtar Kelimeler: YBM, Building Model Checker, Solibri Model Checker, CBS, FME, Plansız Alanlar İmar Yönetmeliği.