BIM kullanıcılarının kuramsal BIM bilgi düzeyini anlama ve kuramsal BIM eğitimi gereksinimi üzerine bir inceleme

Abstract

Günümüzde sıklıkla karşılaşılan inovasyon kavramı gelişen ve gelişmekte olan ülkeler için önemli bir konumda bulunmaktadır. Bu kavram geliştirilen fikirlerin ekonomik ve toplumsal fayda sağlayacak şekilde uygulanması olarak tanımlanabilmektedir. Ekonominin odak noktası durumunda olan ve alanı dışında pek çok sektörü de etkileyen inşaat sektörü inovasyondan öncelikle etkilenmesi gereken sektörlerin başında gelmektedir. Yapı Bilgi Modellemesi (BIM - Building Information Modeling) inşaat sektöründe ortaya çıkan ve sektörde devrim niteliği taşıyan bir gelişmedir. BIM, proje paydaşlarının üç boyutlu bir model ortam içerisindeki işbirliğine dayanan ve disiplinler arası bilgi paylaşımını sağlayan bir bilgi erişim ve yönetim sistemidir. Günümüzde birçok ülkede büyük ölçekli inşaat yatırımlarında BIM kullanımının zorunlu hale getirilmeye başlandığı göz önüne alınarak, BIM konusunda sektördeki tüm paydaşlar tarafından doğru kavranması büyük önem taşımaktadır. Bu noktada BIM yaklaşımını etkin bir şekilde yönetmek için yapı sektörü genelinde BIM kavramının doğru anlaşılması gerekmektedir. BIM için; aktif kullanma, yönetebilme ve eğitim programları geliştirme becerilerinin geliştirilmesi gibi maliyetli süreçler BIM'in benimsenmesinin önündeki en önemli engeller olarak bilinmektedir (Specialist Engineering Contractors Group, 2013, Ku and Taiebat, 2011, McGraw-Hill Construction, 2012, Rohena, 2011, Sacks ve Barak, 2008). Bu nedenlerden dolayı, eğitimler ile temel düzey BIM becerileri edinilmesi, BIM'in benimsenme maliyetlerini azalttığı ve mimarlık, mühendislik ve inşaat sektörü meslekleri mezunlarının kariyer fırsatlarını önemli ölçüde geliştirdiği için oldukça değerlidir. BIM küresel anlamda önem arz etmesinin yanında Türk Yapı Sektörü için de kritik öneme sahiptir. Türk Yapı Sektörü'nün BIM kullanımında mevcut durumunun anlaşılması ve bu doğrultuda atılacak adımlar ile BIM'in daha etkin kullanılabilmesi sağlanmalıdır. Dolayısıyla BIM'in ne olduğunun doğru bir şekilde kavranması, BIM'in Türkiye'de doğru kullanılması için en önemli konuların başında gelmektedir. Türkiye'de akademik düzeyde henüz yeteri kadar yaygınlaşamamış ve standardize edilmemiş olan BIM eğitimi; verildiği kurumlarda program öğrenimi çerçevesinde ilerlemekte olup, BIM kavramı/kuramları, terminolojik yapısı, mantığı, inovasyonları ve gelişmeye uygun alt yapısı konuları eksik kalmakta ve desteklenmesi önem arzetmektedir. Bu doğrultuda, bu tez çalışması kapsamında Türk Yapı Sektörü profesyonellerinden elde edilen veriler ışığında Kuramsal/Kavramsal bir BIM Eğitimi'nin gerekliliğinin vurgulanması ve ilerleyen zamanlarda hazırlanabilecek bir Kuramsal BIM Eğitimi'nin içerebileceği konular için önerilerde bulunulması amaçlanmaktadır. Genel literatür taramasının yanında; çalışmada ilk olarak, BIM'e dair mevcut eğitim yaklaşımlarının incelenmesi amacıyla Dünya ve Türkiye'den akademiler ve çeşitli eğitim kurumlarının BIM eğitim içerik ve müfredatlarının analizi yapılmıştır. Bu kapsamda mevcut eğitimlerin sıklıkla içerdiği ve diğerlerine göre eğitim içeriklerine daha az dahil edilen konular belirlenmiştir. Bu inceleme mevcut eğitim yaklaşımlarında eksik kalabilecek konuların tespiti amacıyla önem taşımaktadır. Ardından BIM'in alt yapısını oluşturan temel konuların belirlenmesi amacıyla, BIM'in uygulanma metodolojisi hakkında detaylar içeren ve yönlendirici dokümanlar olan, Dünya genelinde kabul görmüş BIM standartları incelenerek içerdikleri konular belirlenmiştir. Tezin kuramsal bir BIM eğitiminin kapsaması gereken konuların belirlenmesi sürecinde Türk Yapı Sektörü profesyonellerinin mevcut BIM bilgi düzeylerini anlama aşamasında temel alınacak bir kaynağa ihtiyaç duyulmuştur. Bu noktada yapılan literatür taramaları ve araştırmalar sonucunda BuildingSMART'ın Temel Öğrenim Çıktıları adı altında yayınladığı 5 ana maddeden oluşan konuları kurumun donanımı ve belirtilen çıktıların evrensel olarak kabul görmesi sebebiyle temel alınmıştır. Bu kapsamda ilk olarak BIM ile ilgili sahip olduğu mesnetli bilgi birikimi, openBIM standartlarının geliştirilmesi ve yaygınlaşması için yaptığı çalışmaları ile tüm dünya tarafından tanınan BuildingSMART kurumu, eğitimleri ve tez için en önemli bölümlerden biri olan temel öğrenim çıktıları incelenmiştir. Temel öğrenim çıktılarının incelenmesinin ardından 5 ana madde temelinde oluşturulmuş 28 öğrenim çıktısının değindiği konular belirlenmiş ve çıktılar detaylandırılmıştır. Bu çalışma, tezin bir sonraki bölümü olan anket çalışması için baz oluşturmaktadır. BuildingSMART'ın Temel Öğrenim Çıktıları maddelerinden elde edilen veriler doğrultusunda Türk Yapı Sektörü'nün mevcut kuramsal BIM bilgisinin ölçülebilmesi ve analiz edilebilmesi amacıyla bir anket çalışması hazırlanmıştır. Bu kapsamda temel öğrenimçıktılarının değindiği konular özelinde sorular hazırlanmış ve Türk Yapı Sektörü'nde görev alan profesyonellere yöneltilmiştir. Yapılan anket çalışması kapsamında Türk Yapı Sektörü profesyonellerinin kuramsal BIM bilgi düzeyleri değerlendirilmiştir. Yapılan inceleme, analiz ve anket çalışması sonucunda kuramsal/kavramsal düzeyde bir BIM eğitiminin gerekliliği elde edilen veriler ile belirlenmiştir. Ayrıca yapılan anket çalışmasına katılan Türk Yapı Sektörü profesyonellerinden gelen yorumlar kapsamında da bir kuramsal BIM eğitiminin ihtiyacı görülmüştür. Bu kapsamda örnek BIM eğitim içeriklerinden, BIM standartlarından, BuildingSMART'ın Temel Öğrenim Çıktıları'ndan ve hazırlanan anket sonucu elde edilen verilerden yola çıkılarak kuramsal bir BIM eğitiminde kapsanmasına ihtiyaç duyulan konu önerileri belirlenmiştir. Ayrıca planlanacak bir kuramsal BIM eğitiminin hangi şartlar altında, hangi seviyede, kimler tarafınan verilmesi gerekliliği de çalışmanın sonuç bölümünde irdelenmiştir. Çalışma kapsamında elde edilen verilerin kuramsal bir BIM eğitiminin gerekliliği konusunda ve yapılacak çalışmalar için altyapı oluşturması umut edilmektedir.