Kentsel Tarım Ekosistemine Uyarlanabilir Tasarım Aracı: Eyüpsultan Yeşil Dönüşüm Rehberi

Abstract

İstanbul’un gıdaya erişim açısından kendi kendine yeterliliği, şehrin hızlı nüfus artışıyla ters orantılı olarak tarım arazilerinin kaybı nedeniyle önemli ölçüde azaldı. 2000’li yılların başından itibaren kentsel genişleme Kuzey Ormanları’nın sınır çizgisini belirgin şekilde değiştirmeye başladı ve İstanbul’un kırsal alana sahip diğer ilçelerinde olduğu gibi Eyüpsultan’da da kırsal kimliğin aşınmasına yol açtı. Ormanlık alanlar, meralar ve tarım arazileri önemli ölçüde bozulma yaşarken, bölgeyi ekolojik açıdan kırılganlığa doğru itti. Eyüpsultan İlçesi’nde yer alan, kendine özgü doğal eşikleriyle ve topoğrafyasıyla karakterize edilen Alibey Havzası ise sürdürülebilirliğini tehdit eden büyük zorluklarla karşılaştı. Bu zorluklar, İstanbul Havalimanı, Üçüncü Boğaz Köprüsü ve Kuzey Marmara Otoyolu gibi büyük ulaşım ve altyapı yatırımlarının etkisiyle daha da çoğaldı ve Eyüpsultan kırsalı, artan kentsel yayılmanın baskısı altında kaldı. Bu bağlamda, kırsal alanlarda sürdürülebilir tarımsal üretimin, bütüncül bir çevre yönetimiyle entegre edilmesi, kentleşmenin olumsuz etkilerini azaltmak için her zamankinden daha büyük bir önem taşımaktadır.

MSGSÜ Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimi desteğiyle yürütülen bir araştırma kapsamında hazırlanan bu kitap, Eyüpsultan’ın sürdürülebilir arazi kullanım uygulamalarını teşvik etmeyi, gıda güvenliğindeki rolünü artırmayı ve ekolojik olarak uygulanabilir bir kentsel çevre için yönetişim modeli geliştirmeyi amaçlayan stratejik müdahaleleri ele almaktadır. Bu doğrultuda, yeşil üretim kuşağının kurulmasına dayalı yapılandırılmış bir mekânsal çerçevenin uygulanmasını önermektedir. Eyüpsultan Yeşil Dönüşüm Rehberi, yapılandırılmış bir eylem matrisi aracılığıyla kentsel ve kırsal dinamikleri sistematik olarak bütünleştiren bir mekânsal planlama çerçevesi sunarken, gelişmiş kent merkezlerinden tarım alanlarına kalkınma zorunluluklarını ekolojik sürdürülebilirlik üzerinden değerlendirmektedir.