Türkiye’de kentsel tasarım ve uygulamalar sempozyumu 1990-1994 sonuçları üzerine: sentez denemesi

Abstract

Post -Urbanizm herşeyden önce insanın yaşam kalitesini daha yüceltebilmek için ortaya konmuş bir yeni görüşün ana çizgilerini, ana belirlemelerini ana mesajlarını taşımaktadır. İnsan tek düzeliğe, klasik anlamda planlamaya karşıdır; toplu yaşamın ve toplu halde yaşamanın. gerektirdiği planlama notasyonundan, planlama ve kabullerinden, teknolojinin getirdiği büyük olanaklar ile gerçekleştirilen, tekdilze ussal olgudan kaçarak ve yaratıcı insan kişiliği. ile de daha yaratıcı, daha kolay yaşanır bir çevrenin ytmi "vokabülerini" arama gereksinimi duymaktadır. Belki de bu arayış genel çizgileri ile, bugünkü planlamaya , modern yaşamın getirdiği ussallığa ve basitliğe karşı bir çıkış gibi algılanmaya başlanmışbr. Fiziksel çevre düzenleyici meslek gruplarından mimar ve şehircinin eski termonoloji ve kavramları terkedip yeni kavramları arama çabası üzerine yapılmış bir deneme olarak da kabul edilebilir. Görülmektedir ki halen oturmuş, kabullenilmiş bir kavram yoktur. Ancak yeni arayışın, belirlemeleri net biçimde yaşadığımız mekanlarda hissedilmektedir. Bu arayış içinde yeni vokabülerin getireceği anlayışın bir anlayışsızlığa neden olacağı düşünülebilir. Halen dilzeni ve planlama ana terminolojisi ve esaslanru oturtamamış Üçüncü Dünya ülkelerinde bir karmaşa çıkacağı söylenebilir. Ya da eylemci planlama (action planning) ağırlıklı bir yaklaşımın ortaya çıkmasıyla 'Üçüncü Dünya'nın sorunlarını bu çerçevede daha kolay çözülebileceği de ileri sürülebilir; tıpkı Jean Tribillion'un iddia ettiği gibi (*). Bazı görüşler daha ileri giderek, bunun gelir dağılımı ve yaşam koşullan çok üst ve çok düşük çizelgelere sahip ülkelerde gereksiz ve kaynak sarfiyatına yer veren bir çaba olduğunu da belirtmektedir. Ancak doğanın tükenmez yaratıcılığı canlı varlıkların bir bütünlük ve genel yaşam felsefesi ile onun kuralları içinde kendini yenilemesini, değişen koşullarda kendini yeni çevreye uyarlamasını ortaya koymaktadır. Bunu gözleyen insan , değişiklik içinde doğanın bir parçası olarak ve doğaya karşı çıkmadan büyük sisteme uyum sağlamaktadır. Bu kapsamda yeni arayışın çizgileri, belirlemeleriyle post-urbanizm kavramı altında toplanacak yeni anlayışların, beşeri çevreye katacağı mutluluk hiç bir şekilde yadsınmayacakbr. Ancak bunun için yadsıyan ve arayıştan 'ürken çevreler'e karşı, 'arayan cevreler' daha bas.kın olmalıdır. Her yeni yarablacak olan şey insanın akıl silzgecinden geçmiş, toplumun genel hoşgörüsünü kazanmış, daha :insancıl ve daha doğal çizgide mekanlar olmalıdır. Aksi halde yaşam bu kalıpları reddedecek, ortadan kaldıracaktır. Ancak beğenilmiş olan uygulanabilecektir. İşte bu nedenlerde yeniyi aramak zorunda olan insan doğası, top yekün mekansal organizasyonlarla kentsel düzenleme operasyonlarının farklılığını ortaya koyan post-modem düşünce çerçevesindeki birpost-urbanizme kavramsal olarak yönelecektir. Bu da kentsel gelişmeye çoğulcu stratejiler içinde yaklaşmak, ussal kapsamlı planlama anlayışı yerine eylemci bir plan anlayışı içinde kentin bir bütün olarak inşa edilmesinden vazgeçmektir. Bir başka deyişle, kentsel mekanı hem yatırımlara elverişli ekonomik mekan olarak organize etmek, hem de halkın kimliğini yansıtacak fiziki değerler (görsel kaynak nitelikli değerler ) yaratmak böylece sosyal mekan olarak kentsel mekan organizasyonu yoluyla yeni tür bir şehircilik yapmak olacaktır. Bu ise modern sonrası şehircilik (post-urbanizm) dir.