Kapsayıcı Müze ve Dijital Destekli Kapsayıcı Pratikler

Abstract

Çağdaş müzeler sanatın ve kültürel paylaşımın mekânsal deneyimle iç içe geçtiği, çok katmanlı etkileşim alanları olarak işlev görmekte ve toplumun her kesimini bu etkileşime dahil etmeyi amaçlamaktadır. Dijitalleşme hayatın neredeyse her alanını etkilediği gibi müzecilik pratiklerini de dönüştürmektedir. Bu çalışmada ‘yeni dijital teknolojik temsil biçimleri müzelerde kapsayıcılık pratiklerinin geliştirilmesine yönelik olanaklar sunar’ hipotezinden hareketle, kapsayıcı müzelerin hangi kriterlerle şekillendiği ve bu kriterlerin sağlanmasında dijital teknolojilerin rolünün tespiti amaçlanmaktadır. Araştırma iki aşamalı olarak kurgulanmıştır. İlk aşamada kapsamlı bir literatür taraması ile dijitalleşme, kapsayıcılık, kapsayıcı tasarım, sosyal dışlanma kavramları ve müzecilikte dijitalleşme ve kapsayıcılık ilişkisi derinlemesine araştırılmış, müzelerde sosyal kapsayıcılığın sağlanması için yapılması gerekenler, kapsayıcılık süreci ve tipolojileri üzerinden belirlenmiştir. İkinci aşamada ise müzelerde kapsayıcılık süreci kriterleri doğrultusunda, dijital uygulamalarla desteklenen çağdaş müzecilik pratikleri nitel araştırma yöntemlerinden saha taraması ve literatür araştırması ile tespit edilerek irdelenmiştir. Elde edilen bulgular ışığında, müzelerde kapsayıcılığın bir süreç olduğu ve üç aşamalı kapsayıcı müzecilik sürecinin her aşamasında çeşitli dijital teknolojik uygulamalar kullanılarak müzecilik faaliyetlerine toplumsal katılımının desteklendiği görülmüştür.

Contemporary museums function as multi-layered interaction spaces where art and cultural exchange are intertwined with spatial experience and aim to include all segments of society in this interaction. As digitalization affects almost every aspect of life, it is also transforming museum practices. This study was conducted to determine the criteria for museum inclusion and the role of digital technologies in ensuring these criteria, based on the hypothesis that new digital technological representation forms offer opportunities for the development of inclusivity practices in museums. The research was structured in two stages. In the first stage, a comprehensive literature review was conducted to investigate the concepts of digitalization, inclusivity, inclusive design, and social exclusion. The inclusion process and typologies were determined based on this review. In the second stage, contemporary museology practices supported by digital applications were identified and examined through field research and a comprehensive literature review, according to museum inclusion process criteria. The findings indicate that inclusivity in museums is an ongoing process, and different stages of inclusivity using digital technological applications support user participation.