Sahneleme kitabı 1: Gılgameş

Abstract

Başlarken...

"Sahneleme Kitabı", tiyatroda yönetmenlik — diğer bir söyleyişle sahneleme — alanının (özellikle) kuramsal eğitiminde yol gösterici olması umuduyla hazırlanmış; farklı yıllarda yaptığım sahnelemelerden örneklerle, bir oyunun projelendirme aşamasından başlayarak ilk gösterim sonrasında edinilen kimi belge ve bilgileri de içeren bütün bir sürecin paylaşıldığı üç kitaplık bir diziden oluşuyor.

Birinci kitap, İ.B.B. Şehir Tiyatroları'nda 2003 yılında çalıştığım, Zeynep Avcı'nın "Gılgameş" adlı yapıtının sahneleme sürecini aktarıyor.

"Neden Gılgameş?" diye bir soru sorulabilir...

Gılgameş, Orta Doğu mitolojisine ait antik bir yapıt. Kitap incelendiğinde görülecektir ki, yönetmenin bir metni okuma mantığı ve yöntemi, koskoca bir ekiple yaşanacak sabırlı ve zahmetli bir sürecin ilk kilometre taşıdır ve seyirciyle buluşacak başarı ya da başarısızlığın ilk anahtarı da buradadır.

Bu sahnelemede Gılgameş, yazarı tarafından yeniden kaleme alınmıştır. Bu gereksinim neden doğmuştur? Gerekliliği nasıl ifade edilmiştir? Yönetmen-yazar ilişkisi nasıl biçimlenmiş ve tiyatral anlamda ne gibi sonuçlar doğurmuştur? Bu ve benzeri soruların yanıtlarıyla buluşmanın ilgi çekici olacağına inanıyorum.

Diğer yandan; tiyatro kültürümüzde "antik" sözcüğü, neredeyse yalnızca M.Ö. 4000’de karşımıza çıkan Atina uygarlığında (Antik Yunan) bir karşılık buluyor... Doğu ve Orta Doğu ise bu konuda adeta bakir bir ıssızlık içinde. Yazılı drama yapıtları kadar, incelemeler de çok sınırlı; sahneleme örnekleri (özellikle ülkemizde) parmakla sayılacak kadar az.

Gılgameş ise M.Ö. 7000’de, yani Atina’dan 3000 yıl daha önce şekillenen Sümer uygarlığından insanlık tarihine tanıklık eden ilk yazılı metin olma özelliğini taşıyor.

Böylesine değerli bir "ilk"in sahneleme pratiğiyle, özellikle ve öncelikle tiyatronun farklı disiplinlerinde ve seviyelerinde eğitim alan öğrencilerin olduğu kadar, doğrudan üretimin içinde yer alan tiyatro bireylerinin de buluşmasını sağlamanın yararlı olacağını düşündüm...