Artı: Üniversite-Sanayi İşbirliği kapsamında gerçekleştirilen 2009-2010 Güz Dönemi Beyaz Eşya Geliştirme-Öğrenci Projeleri

Abstract

ARÇELİK İLE 46 YILLIK İŞ BİRLİĞİ "... 1964 yılındaki Güzel Sanatlar Akademisi'nden Türkiye'de Endüstri Tasarımı Mesleğinin İlk Günlerinden, 2010 yılına ..."

Arçelik şirketi ile Türkiye'de ilk kez "endüstri tasarımı" sözcüğünün ortaya atıldığı günlerden de önce, 1964 yılında Güzel Sanatlar Akademisi döneminde başlayan ve sonra da Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi günlerine kadar süregelen ilginç bir iş birliği sürecimiz olmuştur.

Bunların en eskisi, 1964 yılında Güzel Sanatlar Akademisi'nden, benden bir sınıf önde olan arkadaşım Umur Çamaş ile başlamıştı. Çünkü Umur, 1964 yılında yüksek mimar diploması aldığında, Arçelik fabrikası henüz Sütlüce'deyken, o günlerdeki işiyle "dizayn" konusuna başlamıştı. Bu nedenle de, sanayi içinde tasarım işinde çalışan ilk kişi olmuştu.

Ben de 1965 yılında Akademi'de yüksek mimar diploması alıp, asistan olarak göreve başladığımdan bir iki yıl sonra, tarihte henüz adı bile olmayan "endüstri tasarımı" eğitimini kurmak için girişimlere başlamıştım. Ama Akademi yönetimi hep şu soruyu sorardı: "Türkiye'de kaç sanayi kuruluşu var ki? Bu bölümün öğrencileri nerede iş bulacak?" Bizim de yanıtımız belliydi: "Arçelik var!"

Sonuçta Akademi'deki uzun tartışmalarla, böyle bir eğitimin gerekli olduğu 1969 yılında anlaşıldı. Ve 1970 yılında Türkiye'de ilk kez Güzel Sanatlar Akademisi'ne bağlı olarak, Uygulamalı Endüstri Sanatları Yüksekokulu'nda "Endüstri Tasarımı" adıyla bir bölüm kuruldu ve ben de bölüm başkanı olarak görevlendirildim.

Arçelik ile ikinci süreç burada başlamıştı. Çünkü bu bölümdeki eğitimin ilk günlerindeki en önemli özelliği, doğrudan sanayi ürünleri ile çalışılmasıydı. Bu nedenle ilk günlerde, Beşiktaş’taki Arçelik mağazasından satın aldığımız buzdolabı, çamaşır makinesi gibi ürünleri öğrenciye teslim ediyor, parçalara ayırarak incelemesini istiyorduk. Çünkü o yıllarda bu konudaki en büyük üretici Arçelik'ti. Ayrıca, Umur Çamaş'ın desteğiyle, öğrencilerimizle birlikte Gebze’deki yeni fabrikayı gezmeye başlamıştık.

1973 yılında da Arçelik, Akademi gündeminde yer almıştı. Çünkü Cumhuriyet’in kuruluşunun 50. yılı için yayımlanan Akademi dergisinin özel sayısında, Türkiye’de tasarım yapan endüstri kuruluşu olarak öncelikle Arçelik tarafından tasarlanan ürünlere yer verilmişti. Bunlar arasında buzdolabı, elektrik süpürgesi, çamaşır makinesi, klima, gaz sobası gibi eşyalar yanında, tır üzerindeki gezici sergi gibi yeni araştırmalar ve tasarımlar da vardı.

1975 yılında, ilk öğrencilerimizin diploma alması ile Arçelik’teki tasarım ekibinin çekirdeğini çoğunlukla bizim öğrencilerimiz oluşturmuştu. Bu isimler arasında çok önemli çalışmalar yapmış olan Ahmet Ergen özellikle hafızamızda yer etmiştir.

1999 yılında, Mimar Sinan Üniversitesi Endüstri Ürünleri Tasarımı Bölümü olarak, İde Fuarcılık işbirliğiyle "Design99" adı altında Türkiye’de ilk kez bir tasarım fuarı düzenlemiştik. Bu fuar, 11-14 Mart 1999 tarihinde Dolmabahçe Sarayı Kültür Merkezi'nde açıldı. Türkiye’de ilk kez açılan tasarım fuarı olduğu için Arçelik tasarım ekibi ile toplantılar yapıp, çok güçlü bir sergi ile ilk kez en yeni tasarımlar sergilenmişti.

Aynı olayın bir başka önemli yanı vardı. Çünkü Endüstri Tasarımı Bölümümüzün önerisiyle, 1960’lı yıllardan bu yana Türk sanayisinin temel taşlarını oluşturan ve endüstri tasarımı mesleğini etkinleştiren kuruluşlara, Mimar Sinan Üniversitesi Senatosu bir kez için "Onur Ödülü" verilmesini onaylamıştı. Bu konudaki kurulan seçici kurul, uzun bir araştırma sonunda oy birliğiyle, aşağıda isimleri belirtilen kuruluşlar ile ürün tasarımını yapan kişi ve bölümlere Onur Ödülü verilmesine karar vermişti:

Bu ödüle layık görülen 20 büyük kuruluş şöyleydi: Arçelik, Beko, Beymen, Cam Elyaf, Türk Demirdöküm, Dokap, Elginkan Holding, Serel, Eczacıbaşı Holding, Ford Otomotiv, Gön Deri, Jest, Netaş, Otokar, Paşabahçe Cam Sanayi, Sabancı-Kordsa, Tofaş, Türkiye Şişe ve Cam Fabrikaları, Urart, Vakko, Vestel.

Bu ödül için Mimar Sinan Üniversitesi, Arçelik için iki adet Onur Ödülü belgesi düzenlemişti. Bunlardan birincisi "Arçelik Fabrikası A.Ş.", ikincisi ise "Ürün Mühendisliği ve Ar-Ge Müdürlüğü" içindi. "Arçelik Ödülü", Genel Müdür Mehmet Ali Berkman tarafından alınmıştı.

2005 yılında ise, Arçelik ve TÜBİTAK işbirliğiyle düzenlenen "Bir Fikrim Var" tasarım yarışmasının jüri toplantısı Arçelik Genel Müdürlüğü'nün yönetim kurulu toplantı salonunda yapılmıştı. İşte bu salonun duvarında, merhum Vehbi Koç’un portresinin hemen altında bizim verdiğimiz ve altında imzam olan bu belgenin asılmış olarak görünce, kurumum adına çok onurlanmıştım.

Yukarıda çok kalın çizgileriyle özetlemeye çalıştığım gibi, Arçelik ile üniversitemizin Endüstri Ürünleri Tasarımı Bölümümüzün iş birliği 1964 yılında başlamış ve yaklaşık olarak 46 yıldan bu yana çok uzun bir süreç boyunca içtenlikle sürdürülmüştür.

Bu sürecin son adımı olan ve 2010 yılında gerçekleştirilen bu projede, iki kurum arasındaki anlamlı iş birliğinin, ülkedeki tasarımın gelişmesi adına daha da parlak sonuçlar vereceğine bütün kalbimle inanıyorum.

Bu vesile ile son birlikte çalışma projesini başlatan Arçelik yönetimine ve MSGSÜ Endüstri Ürünleri Tasarımı Bölümü yönetimine, değerli meslektaşlarıma ve öğrencilerimize büyük ve parlak bir iş birliği geleceği dilerim.

Prof. Önder Küçükerman MSGSÜ Mimarlık Fakültesi Endüstri Ürünleri Tasarımı Bölümü