Mimar Sinan Üniversitesi brifingi: 1990

Abstract

GİRİŞ – TANITIM 1982 yılında kurulan Mimar Sinan Üniversitesi, nüvesini oluşturan Güzel Sanatlar ile Mimarlık Fakülteleri'nin tarihlerinin incelenmesinden de anlaşıldığı gibi, bu birimlerin bir yüzyıl öncesine dayanan kuruluşları açısından ülkemizin genel anlamda en eski öğretim kurumlarından biri; Güzel Sanatlar ve Mimarlık alanlarında ise en eski kurumdur.

Batılı anlamda Türk Resim Sanatının da öncülerinden olan, ilk Türk müzecisi Osman Hamdi Bey'in girişimleri sonucu, 1883 yılında "Sanayi-i Nefise Mekteb-i Âlisi" adı altında kurulan ve Cumhuriyet’in ilanından beş yıl sonra, 1928 yılında "Güzel Sanatlar Akademisi" adını alan bu kurum, Osmanlı İmparatorluğu'nun son döneminin ve Cumhuriyet Türkiyesi'nin kuruluş günlerinin, resim ve heykelden başlayarak tüm plastik sanatlar ve mimarlık alanlarındaki ilk kadrolarını yetiştirmiştir.

Sırasıyla 1942 ve 1944 yıllarında kurulan Yıldız Teknik Okulu Mimarlık Bölümü ve İstanbul Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi'nin ilk kadrolarında "Akademi" mezunu mimarlar görev alırken, Güzel Sanatlar dallarından mezun binlerce genç de ortaöğretimden başlayarak çeşitli düzeydeki öğretim kurumlarına yayılmış, çağdaş Cumhuriyet Türkiyesi'nin, Atatürk Türkiyesi'nin hatırı sayılır anlamda sanat cephesinin kurucuları olmuşlardır.

1928’den 1968’e kadar ülkemize sayısız sanatçı yetiştiren Güzel Sanatlar Akademisi, Millî Eğitim Bakanlığı’na bağlı bir yüksekokul olarak faaliyetini sürdürmüş, akademik unvanlardan oluşan akademik hiyerarşinin dışında kalmıştır. Bu dönemde kurulan üniversiteler gelişip, fizikî imkânları ile Akademi’yi fersah fersah geçerken, Akademi’ye mezunlarının yurt çapındaki başarılarının verdiği gurur ve bunların kuruma kazandırdığı saygınlıkla birlikte yangın ve kayıplara rağmen Akademi, adeta “kendi yağıyla kavrulmayı” sürdürmüştür.

1968 yılında daha önce başlayan özel bir kanuna kavuşma çabaları yoğunlaşmış ve bu, 1969’da 1171 sayılı Devlet Güzel Sanatlar Akademileri Kanunu'nun çıkmasıyla sonuçlanmıştır. Kurumun adı artık İstanbul Devlet Güzel Sanatlar Akademisi olmuş, sanat dallarında sanatta yeterlik çalışmalarına başlanmış, akademik hiyerarşi oluşturulmuştur. Bilimsel özerklik verilmiştir; ancak kurum idari bakımdan Millî Eğitim Bakanlığı’na bağlı kalmıştır. Akademi’nin mekânsal imkânları ve fizikî kapasitesi genişlememiştir.

Yüksekokullar genelinden kendine ayrılan bütçesi üniversitelere oranla son derece mütevazıdır. 1971’de resmileşen özel yüksekokullardan İstanbul’dakilerinin Mimarlık ile Plastik Sanatlar öğrencileri için Akademi bünyesinde Mimarlık ile Uygulamalı Endüstri Sanatları Yüksekokullarının açılması, Sinema-TV Enstitüsü ile Fotoğraf Enstitülerinin kurulması bu dönemin önemli olayları arasındadır.

1980 öncesi dönem, hatırlanacağı gibi, ülkeyi etkileyen anarşi dalgasının tüm yükseköğretim camiasını da sarması nedeniyle, eğitim-öğretim açısından türlü güçlüklerle geçmiştir. 12 Eylül 1980’de ülke huzura kavuşturulurken, Türkiye’de yükseköğretimin yeniden düzenlenmesi de ele alınmıştır.

O günlerde Akademi’de hâkim olan görüş, üniversitelerle akademilerin eğitim düzeyleri açısından eş düzeyde oldukları kabulüyle gene akademi olarak kalmaktır. Ancak tüm yükseköğretim kurumlarının üniversiteler bünyesinde toplanması ilkesi üzerine birleşilmesi nedeniyle bunun gerçekleşmeyeceğinin anlaşılması üzerine, Akademi’nin çabaları daha önceki eğilimin paralelinde, müzik, bale ve tiyatro dallarını da içeren bir “Güzel Sanatlar Üniversitesi”ne dönüşmek yolunda yoğunlaşmıştır.

Ancak yeni düzenlemede ihtisas üniversitelerinin kurulmasının düşünülmemesi nedeniyle bu girişimden sonuç alınamamış, fakat yetkili mercilerin isabetli ve anlayışlı tutumu sonucu sanat dallarının ağır bastığı ve mimarlık alanlarında, dünyaca tanınmış en büyük Türk mimarının adını taşıyan Mimar Sinan Üniversitesi kurularak Akademi buraya bağlanmıştır.

Mimar Sinan Üniversitesi'nin kompozisyonu, Akademi’nin eski birimlerini içeren Mimarlık Fakültesi ile Güzel Sanatlar Fakültelerine ek olarak yeni kurulan Fen-Edebiyat Fakültesi, MSÜ Devlet Konservatuvarı ve Meslek Yüksekokulu’ndan oluşmaktadır.

Akademi’de önceden üzerinde birleşilen “Güzel Sanatlar Üniversitesi” modelinden çok farklı olmayan bu çözümün, Fen ve Edebiyat Fakültesi bünyesindeki Sanat Tarihi, Türk Dili ve Edebiyatı, Sosyoloji gibi bölümleri de göz önünde tuttuğumuzda, daha çok sanat ağırlıklı bir üniversite modeli oluşturduğu görülecektir.

Toplam öğrenci sayısının 3500 dolaylarında olduğu ve yabancı ülkelerde de sanat eğitiminin kitlesel değil, bireysel olma niteliğinden kaynaklandığı, küçük öğrenci sayılı kurumlarda sürdürüldüğü düşünüldüğünde bu çözümü yerinde bir çözüm olarak kabul etmek gerekmektedir.

Üniversitelerin görevleri, bilindiği gibi yarınların kadrolarını hazırlamak, gençliği eğitmek, alanın uygulayıcı, araştırıcı, sanatçı elemanları olarak yetiştirmek; ülke gerçekleri ve çıkarları açısından ilgi alanlarına giren meslekî konularda araştırma ve uygulamalarla kamuya hizmet sunmaktır.

Mimar Sinan Üniversitesi bu kapsam içindeki görevlerini sürdürürken, çatısı altında eğitim-öğretim gören gençleri ülkemizin gerçeklerine vakıf, geleneğine bağlı ve özünden kopmamış, Atatürk çizgisinde milliyetçi aydınlar olarak yetiştirmeyi amaçlamaktadır.