İnsan merkezli iç mekan tasarımını etkileyen faktörler

Abstract

İnsan yüzyıllar boyunca dünyanın merkezinde olmuştur. Hayatını, yaşadığı çevreyi kendi etrafında şekillendirmiştir. Günümüzde ise bu rolü, insanı merkez alarak kullanıcı ihtiyaçlarını karşılamaya yönelik çalışmalar yapan tasarımcılar üstlenmiştir. İnsanı merkez alan tasarım anlayışı olan kullanıcı merkezli ve insan merkezli tasarım anlayışlarının gelişmesi ile, bu tasarım sürecini etkileyen çeşitli faktörler belirlenmiştir. Bu faktörler dünya üzerinde sayısız karaktere ve değişkenlere bağlı değişen insanların mekanı algılamasını etkilemiştir. İnsan merkezi insan topluluğunun ihtiyaçlarını karşılamak için insanlar ve mekanlar arasındaki ilişkiyi optimize eden çözüm odaklı bir yaklaşım olarak ele alınmıştır. Tasarımın kullanıcıları ile derin bir empati kurmakla başlayıp, sorun veya ihtiyacı belirleme, fikir üretme, analiz etme, gözlemleme süreçlerinin bütünü ile oluşan bu yaklaşımda iç oluşumlar, kişilik, alışkanlıklar, kültürün yanı sıra boyutsal özellikler, vücut ölçüleri, hareket ve güç kullanımı, insanın çevresi ile ilişkisi, insanı merkez alan tasarım ölçütleri olarak görülmüştür. Araştırmanın ana konusu olan insanın kimliğini oluşturan davranışları ve bu davranışlara neden olan iç oluşumlar, kişilik, alışkanlıklar ve kültür incelenmiş, boyutsal özellikler ortaya konulmuştur. İnsan kapsamında incelenen tasarımı etkileyen faktörlerin, tasarlama eylemi altında görsel, işitsel ve hareket ölçütleri açıklanmış ve öneriler sunulmuştur. Çevre strüktürünün insan ile ilişkisinin ele alındığı, çevrenin tanımının geçmişten günümüze kadar çeşitli ve farklı olduğu ve bu farklılığın tanımlamayı yapanların konuya kendi uzmanlık alanları açısından bakmış olmalarından kaynaklı olduğu belirtilmiştir. Konu, tasarım açısından tasarımcı tarafından incelendiğinde çevre, insanların ve diğer canlıların yaşamlarını paylaştıkları, ilişkilerini sürdürdükleri ve karşılıklı etkileşim halinde bulundukları doğal ya da yapay ortam olarak tanımlandığı ve boyutunun incelendiği, kullanıcı tarafından nasıl algılandığının tartışıldığı bu çalışma detaylı yapılan literatür araştırması ile desteklenmiş ve bu bağlamda araştırmanın hedefi, iç mekan tasarımında ön plana çıkması istenen insan merkezli iç mekan tasarımı anlayışının, kullanıcı memnuniyeti açısından önemini ortaya koymak olarak belirlenmiştir. İnsan çerçevesinde incelenen faktörler sonucunda varılan bulgular değerlendirilmiş ve bu değerlendirmenin sonucunda, günümüz tasarımcılarına yönelik insanı merkez alan tasarımlar için çıkarımlar sunulmuş ve öneriler oluşturulmuştur.