8. Kentsel Tasarım ve Uygulamalar Sempozyumu: Kentsel Tasarım Formasyonu ve Eğitimi: Sunuş bildirisi ve sonuç metni

Abstract

Bu kitapçık, Kentsel Tasarım ve Uygulamaları Sempozyum dizisi içinde gerçekleştirilen sekizinci toplantı malzemesinin oluşturduğu Bildiriler Kitabının (bilinen maddi zorluklar yüzünden) basımının gecikmesi nedeni ile, sempozyumda konuyu ortaya koyup tartışmaya açan sunuş bildirisi ve tartışmaların sonuçlarının bir değerlendirmesini içermektedir.

Ele alınan konu Kentsel Tasarım formasyonudur. Türkiye'de dört üniversitemizde, yüksek lisans programlarında uzmanlık kazandırma nitelikli bir eğitim yapılırken bir özel üniversitemizde de birkaç yıldır lisans programı olarak peyzaj mimarlığı ve kentsel tasarım eğitimi (karma bir eğitim) verilmektedir.

Önemli olan husus, mutlak bazı temel formasyonlar üzerine kazanılması gereken bir formasyon olduğu halde, bir meslek eğitimi çerçevesinde karma ve kanımızca da kentsel tasarım disiplininin gereği bilgi yöntem teknik ve beceriler vermede yetersiz kalınması kaçınılmaz olan bir programda eğitimin yapılmasıdır. Kentlerin düzenlenmesinde günümüzde artık ciddi ve zorunlu bir düzenleme aracı olarak beliren "kentsel tasarım disiplini" (tıpkı bölge planlama disiplini gibi); Türkiye'de son çeyrek asırdır tartışılan ve yürütülen uzmanlık eğitim programlarıyla da bir uzmanlık alanı olarak kabul görmesine karşın, ne yazık ki Yüksek Öğretim Kurumunun da (belki fark etmediği) onayladığı bir lisans eğitimi ve programı (meslek eğitimi nitelikli) ele alınmaktadır. Dolayısıyla, bir tarafta bazı temel disiplinler (mimarlık, planlama, peyzaj mimarlığı, coğrafya, sosyoloji, mühendislik, vs...) üzerine bir yüksek lisans eğitimi ile "Uzmanlık" diploması verilirken, diğer yandan müfredatı kentsel tasarımı gereği şekilde vermeye yetmeyeceği tartışılmaz olan bir kentsel tasarım meslek diploması verilmesi, bu disiplin alanında çok yönlü bir haksızlık ve dengesizlik ortaya koymaktadır. Bunun şimdilik ilk belirtisi, TMMOB Şehir Plancıları Odasının, (misafir üye de olsa) lisans düzeyinde yapılan karma kentsel tasarım eğitiminden geçenlere odaya kayıt şansı tanımasıdır. Bu kabul şekli onlara Kentsel Tasarım projeleri yapma olanağını verdiği halde gerçek uzmanlık kazanmış olanları bu haktan yararlanamamaktadır. Zira oda Y. Lisans diplomalarına dayalı üye kaydedememektedir.

Kentsel tasarım ilk dönemde sadece mimarlık disiplininde bir uzmanlık gibi görülmüştür (üniversitemizde de böyle başlamıştır). Zaman içinde gelişmelerle diğer yakın ve ilgili disiplinlerden gelenlerin de uzmanlaşabileceği bir çizgiye oturmuştur. Sadece adından anlaşıldığı gibi "kentsel" ölçekte değil ülke, bölge, metropoliten ölçek ve sektörel bazda belirlenecek sınırlar içinde, büyük kent parçaları için de kulllanılan bir düzenleme aracı olmuştur. Onun için bugün Kentsel Tasarım disiplinler arası bir nitelik kazanmıştır. Zaten YÖK'ün ilk oluşumunda, eğitim birimleri tasarlanırken Kentsel Tasarım, Kent Planlama ve Kentsel Koruma ve Yenileme disiplinleriyle birlikte ve Şehircilik Anabilim Dalı bünyesinde ele alınmış ve programlanmıştır.

Özetle bu kitapçık (8. Kentsel Tasarım ve Uygulamalar Sempozyum kitabının basılması beklenirken), kentsel tasarım disiplininde yüksek lisans eğitim programı uygulayan üniversitelerin İlgili Birimlerine ve konuya bu düşünceler çerçevesinde yaklaşanlara, keza Yüksek Öğrenim Kurumu ilgililerine bir çağrı niteliği taşımaktadır.

Prof. Dr. Mehmet Çubuk