Galata'nın Kentsel Mirasını Etkileyecek Müdahalelere Dair Etki Değerlendirme Ölçümü ve Kalite Standartlarına İlişkin Öneriler

Abstract

Galata, kozmopolit bir yapı sergileyen İstanbul’un geçmişine dair bu kimliği yoğun yerleşim dokusu ile en çarpıcı bir biçimde günümüze aktaran bölgelerden biridir. Çok katmanlı Galata’nın fiziksel dokusunu Bizans, Ceneviz, Osmanlı ve Cumhuriyet dönemi anıtsal ve sivil mimarlık örnekleri oluştururken, İstanbul’un idari, sosyal, ekonomik ve fiziksel yapısında değişimlerin yaşandığı 19. yüzyılda, modernleşmenin yaşam kültürü, kentsel ve mimari yapıdaki ilk yansımaları yine bu bölgede gerçekleşmiştir. Dönemin Batı kentlerindeki kentsel uygulamalar, eş zamanlı olarak ve aynı yoğunlukta Galata bölgesinde de yaşanmış ve 19. yüzyılın ortasında başlayan elli yıllık bir süre içinde, Galata surları içinde kalan sıkışık kent dokusu, yeni kentsel planlama ve yapı tipolojilerinin yer aldığı modern bir kent görünümüne sahip olmuştur. Tarihsel yapılardan oluşan bütünlüğünün en nitelikli şekilde sürdürülebilmesi ve özgün kimliğinin geleceğe aktarılmasını amaçlayan birçok çalışmanın konusu olan Galata, hâlihazırda günümüzde pek çok projenin de odağında yer almaktadır. Galata’da son 10 yıl içinde gerçekleştirilen projeler özelinde mahale bazında arazi kullanımında yaşanan değişim ve dünden bugüne farklılaşan kimlik bazı temel mekânsal bileşenleri üzerinden ele alınarak mekânsal etki değerlendirmesine yönelik çalışma içeriği belirlenmiştir. Bu bileşenler; güçlü bir kültürel peyzaj ile karakterize olmuş fiziki mekân özellikleri: Galata Bölgesi, farklı dönemlerle tarihlenen çok katmanlı yapısı ile oluşturduğu silueti ve kültürel peyzajı ile kendine özgü bir karakter temsil etmektedir. Bu karakter yapısının fiziksel mekân niteliklerinin ortaya konulması önem kazanmaktadır. • Mikro hareketlilik akışları ve erişilebilirlik: Bölgenin fiziksel nitelikleri ile oluşan kendine özgü mekân örüntüleri sebebiyle kentsel ölçekte oluşan bir hareket potansiyeli bulunmaktadır. Mekân örüntüleri içindeki mikro ölçekteki hareketlilik akışları ve erişilebilirlik konularının analiz edilmesiyle alana özgü gelişen güncel mekân kullanımlarını yönlendirecek ilkeler ortaya çıkacaktır. • Kültürel keşif alanları: Projede Galata bölgesini de etkileyen Kültür Rotası ve ilişkili diğer özellikli alanların da etkisiyle oluşan kültürel keşif alanları analiz edilecektir. • İşlevler: Bölgede kültürel keşif alanlarını destekleyen turizme dayalı işlevlerin varlığı önemlidir. Kültürel miras alanlarının turizm ile ilişkisinde ortaya çıkacak ilkeler, Galata’da kültürel mirası korumanın yarattığı ekonomik etkinin yanında yere dair aidiyet ve hafıza kavramlarının da gelecek nesillere aktarılması noktasında önem kazanacaktır. Yerinde tespitlerden, yapılandırılmış görüşmelerden ve dijital platform üzerinden toplanan nitel ve nicel veriler ile bölgede yapılan kentsel müdahalelerin ve alınan kararların bölgenin mirası ve karakter yapısı üzerindeki mekânsal etki değerlendirmesi ele alınmaya çalışılmıştır. Bu değerlendirme iki ana başlık üzerinden gerçekleştirilmiştir: “Bugünün kentsel programının düne etkisi” ve “Bugünün kentsel kimliğinin yarına etkisi”. Sonuç olarak etki değerlendirmenin bulgularından yola çıkarak, uygulayıcılar ve politika üreticiler için doğru yönlendirmelere ilişkin ilkelerin tanımlandığı tavsiye özeti oluşturulmuştur.