Şanlıurfa kentsel siti-suriçi bölgesi yerleşim morfolojisi ve avlulu konut tipolojisinin incelenmes : Kurtuluş Mahallesi örneği

Abstract

Kentler zaman içerisinde doğal fiziksel değişimlerinin yanında yapısal müdahalelerle de biçimsel olarak gelişip dönüşürler. Kent gelişimleri kontrollü bir mekanizma değildir. Günümüze ulaşabilmiş tarihi kentsel dokular yaşadıkları süreçlerde doğru kullanım ve ihtiyaca yönelik tasarlandıkları için yaşamsal etkilerle yok edilememişlerdir. Bu tür kentsel dokuların doğru analizlerle tasarlandığı gözlemlenmiştir. Şanlıurfa'nın konumu, coğrafi yapısı, kent dokusunun kurulduğu günden bugüne fiziksel gelişimi incelenmiştir. Eski dokunun korunmuş olması bu bölgede morfolojik analizler yapmaya olanak vermiştir. Tarihi kent merkezi ticari, dini ve konut yapılarının aktif kullanıldığı bir alandır ve şehir bu alan çevresinde gelişmektedir. Tarihi kent merkezi ticari, dini ve konut yapılarının aktif kullanıldığı şehrin bu alan çevresinde geliştiği bölgeyi oluşturmaktadır. Kentsel sit bölgesi, Sur içi bölgesinde yer alan Kurtuluş Mahallesi zaman içerisinde etkileşimlerde bulunduğu sosyal-ekonomik-iklimsel yapılarla biçimlenen yoğun konut yapılarıyla ev tipolojisi üzerinde çalışılmaya uygun bir bölge olarak seçilmiştir. Bu çalışmada Şanlıurfa Sur İçi Bölgesinde kent okuma yöntemlerinden morfolojik analizler kullanılarak kentsel doku ve ev sokak ilişkilerinin saptanması; özel yapı adalarındaki ev tipolojisi çalışmaları aracılığıyla doğru kentsel tasarım yaklaşımlarının geliştirilmesi amaçlanmıştır. Türk Evi, Urfa Evi yapısı araştırılmış ve bu bağlamda Urfa kentinin tarihi bölgesinin tarihsel süreci, şehir bağlantıları, yapılaşması, gelişimine etkisi olan çevresel faktörleri incelenmiştir. Şanlıurfa Sur İçi Bölgesindeki araştırmalardan ulaşılan belgelerden, rölöve çizimlerinden, fotoğraflardan plan tipolojileri çıkarılmıştır. Bu çalışmalarda "Olasılık Modeller" oluşturularak mekân ve kentsel doku gelişimi için doğru bir biçimsel alt kaynak üretilmiştir.