Beyoğlu’ndaki sinema mekânlarının toplum ve mimarlık ilişkilerinde metalaşma bağlamında dönüşümü : Majik Sineması

Abstract

Majik sineması, 1914 yılında inşa edilmiş, Levanten mimar Giulio Mongeri tarafından tasarlanmış, Türkiye'nin ilk sinema binasıdır. Kullanım amacı değişerek farklı süreçlerden geçmiştir ancak 2007 yılından beri tamamen kapalıdır. Beyoğlu'ndaki sinema binalarının çoğu gibi günümüze ulaşamayan bu tescilli kültür yapısı, toplumsal ilişkilerin metalaşması ve sinemanın yaşadığı teknolojik dönüşümlerden etkilenmiştir. Özellikle 19. ve 20. yüzyıl İstanbul'unda büyük bir yer edinmiş Beyoğlu sinemalarının teker teker kapanması veya büyük ölçekli yatırımcılarca desteklenerek alışveriş merkezi kompleksleri içerisinde ayakta kalabilmesi, Beyoğlu'nda oluşmuş sinema kültürünün bir süreç içerisinde başkalaştığına işaret etmektedir. Kentsel mekân toplumun geçtiği politik, ekonomik ve sosyokültürel süreçlerden bağımsız değildir. Sinemanın kentsel uzamı, İstanbul ve Beyoğlu'nu ilgilendiren ekonomi-politik ve iktisadi oluşumlardan ve kozmopolit yapısından kaynaklı demografik hareketliliklerden fiziksel olarak etkilenmiştir. Sinemanın kültürel yanı ise, toplumsal ilişkilerin metalaşması ile kentte oluşan toplumsal aidiyetler, yaşam alışkanlıkları, ortak geçmiş gibi nosyonların başkalaşmasından etkilenmiştir. Günümüzde Majik sinemasının korunamamış olmasının temel sebebi, sinemanın somut ve soyut bağlamda kentte edindiği yerin ve anlamının değişmesidir. Kentsel mekân toplumuyla birlikte üretilir. Toplumun, aktif rol alarak içerisinde kent kültürünü oluşturduğu hafıza mekanlarının yok oluşunun, kente ve mimarlık alanına sosyal ve kültürel maliyetleri olmaktadır. Kentin yoğun kültürel birikimlerinin bulunduğu bu hafıza mekânının dönüşüm süreci içinde bulunduğu sosyal, kültürel ve fiziksel çevre koşulları hakkında veriler toplanarak ve ortamı tanımlanarak incelenmiştir.