Kent ve su ilişkisinin arıklar üzerinden değerlendirilmesi : Denizli Çaybaşı Mahallesi örneği

Abstract

Su, geçmişten beri kentlerin yaşam alanlarını oluştururken, yer seçiminde belirleyici olan önemli bir bileşendir. Yerleşimlerin suyu kullanmak için oluşturdukları kanal sistemlerinin ekonomik ve sosyo kültürel getirileri olmuştur. Denizli kent merkezinin yakın çevresinde bulunan su kanallarının Antik dönemden günümüze kadar yerleşim alanlarında ve tarım arazilerinin sulanmasında kullanıldığı Laodikya Antik Kenti'ne ait izler üzerinden okunabilmektedir. Aynı şekilde günümüzde kent dokusunun su kültürüyle yakın etkileşimde olduğunu gösteren tespitler yapılmıştır. Buradan yola çıkılarak tez çalışması Denizli'de su ve kent etkileşimini su kanalları üzerinden tartışmaya açmaktadır.Tez çalışmasında incelenen Denizli Çaybaşı mahalle biriminde, tespit edilensu sisteminin geçmişte kent dokusuyla önemli etkileşim içerisinde olduğu, yalnızca fiziksel çevreyi biçimlendirmekle kalmayıp kentin sosyokültürel yapısını da etkileyen önemli bir bileşen olduğu görülmüştür. Bu kanallar bölgede yerel dilde arık olarak tanımlanmaktadır. Kentlinin yaşama kültüründe ve kent kimliğinin oluşmasında önemli bir etkisi vardır. Bu çalışmada, Denizli'dekentin su ile ilişki kurmasını sağlayan su sisteminin tespit edilmesi, arıkların geçmişte ve bugün kentle kurduğu etkileşimin tanımlanması, buetkileşimin zayıflayıp ortadan kalkmasının mekânsal ve sosyal yapıya nasıl yansıdığı analiz edilmiştir.Elde edilen bulgular ışığında varlığını sürdüren az sayıda arık örneğinin kültürel miras ögesi olarak kente nasıl kazandırılabileceği tartışılmıştır. Çalışma alanında, arıklar ve yerleşim dokusu arasındaki etkileşimin ortaya çıkartılması için morfolojik analiz yöntemlerinden faydalanılmış, yapılı çevre dokusu, su yolları ve topoğrafya ilişkisi arasındaki güçlü bağ belirlenmiştir. Bu bağın geçmişten günümüze günlük yaşama nasıl yansıdığı tespit edilmiştir.