Mekanın duyusal-algısal boyutlarının beden-mekân ilişkisi üzerinden irdelenmesi : pantomim-mimarlık sanat dalları arakesitinden bakış

Abstract

?Mekân?, içerisinde duyusal, algısal, zihinsel, soyut ve somut pek çok öğeyi barındırmakta olan fiziksel ve tinsel bir kavramdır. Bir varoluş süreci tanımlamakta, kişinin kendi bedeninde ve dünyada var olma hâlini, kendisi ve çevresiyle ilişkilenme-etkileşim biçimini ifade etmektedir. Mimarî-kentsel mekân, bu ilişkiler ağını oluşturan tüm etkenler altında, meslek disiplinleri çerçevesinde gerçekleştirilen yaklaşım olarak karşımıza çıkmakta, mimarî, bu ilişkiler ağının kendisi olarak tanımlanmaktadır. Bu ilişki durumunda beden, kişinin iletişime geçmesinde, dünyayı anlama ve anlamlandırma sürecinde fiziksel ve tinsel aracıdır. Beden, duygu ve düşüncelerin yani, insanın tinsel ve zihinsel varlığının ?birincil beden?idir. Bu bağlamda ?beden?in tanınması, beden-mekân ilişkisini sorgulama ve anlama, mevcut mekânların ilişkilenme biçimini ve etkilerini kavrama, bedenler için üretilen ve bedenler tarafından kullanılan mekânların irdelenmesi açısından son derece önemlidir. Beden-mekân ilişkisi incelenirken, konu, fiziksel gerçekliklerin kişinin bedeninde yer alan organları yardımıyla alınması ve beden içerisindeki sinir iletilerine dönüşmesini kapsayan duyumsama süreci ve onu takiben, kişinin içerisinde yer aldığı konum, durum ve ilişkiler ağına göre etkilenen ve değişen algı eylemi ve algısal süreç bağlamında ele alınmaktadır. Beden-mekân ilişkisindeki duyusal ve algısal boyutlar ele alınırken, bedeni merkez alan ve yine mimarî gibi bedenle sürekli iletişim ve etkileşim hâlinde olan sanat dalı ?pantomim?den yararlanılmakta, pantomim sanatının ve bedenle kurduğu ilişkinin, ?düşüncenin birincil mekânı olarak ?beden?de yer buluşunun, anlatım yöntemi olarak kullanılan ?mimarî imgeler?in irdelenmesi, pantomimin mekânla ve bedenle kurduğu ilişkinin tartışılması, hem bedenin hem de beden-mekân ilişkisinin daha iyi anlaşılması açısından olumlu görülmektedir. Ayrıca tez dâhilinde, konu çerçevesinde, birbirinden farklı noktalara/ bölümlere dair fikir geliştirmeme yardımcı olan, gerçekleştirdiğim atölye çalışmaları ve bu çalışmalardan elde edilen deneyimler de yer almaktadır. Tüm bu çalışmalar, tartışmalar ve literatür araştırmaları ile mekân-beden ilişkisi, duyusal ve algısal boyutları bağlamında şekillenişi ve mekân kavramı üzerinde düşünülmüş, pantomim sanatından, araç ve yöntemlerinden de yola çıkarak geliştirilen çerçevede, çeşitli mimarî örnekler duyular- beden- mekân bağlamında yorumlanmıştır.