18. yüzyıl tarihi yarımada (Eminönü-Fatih) kütüphane yapıları koruma sorunları ve önerileri

Abstract

Bu çalışmada; İstanbul kentinin ve Osmanlı İmparatorluğu'nun eğitim hayatında önemli bir alan 18. yy. kütüphane yapıları incelenmiştir. Bu yapıların korunması ve gelecek nesillere aktarılması amacıyla koruma önerileri sunulmuştur. Çalışmanın Kütüphane'nin Tarihçesi başlıklı bölümünde; kütüphane kavramı ve kütüphane yapılarının ortaya çıkışı, dünya tarihindeki gelişimi, Osmanlı öncesi Anadolu Kütüphaneleri ve Osmanlı kütüphanelerinin gelişimi, Osmanlı Kütüphanelerinin yönetimi ve teşkilatlanması incelenmiştir. Tarihi Yarımada Kütüphaneleri başlıklı ikinci bölümde; 18. yy. 'da Eminönü ve Fatih ilçelerinde yapılan 20 adet kütüphane yapısının (Köprülü Kütüphanesi, Feyzullah Efendi Kütüphanesi, Çorlulu Ali Paşa Kütüphanesi, Şehit Ali Paşa Kütüphanesi, III.Ahmet Kütüphanesi, Damat İbrahim Paşa Kütüphanesi, Valide Türbesi Kütüphanesi, Hekimoğlu Ali Paşa Kütüphanesi, Carullah Efendi Kütüphanesi, Ayasofya Cami Kütüphanesi, Atıf Efendi Kütüphanesi, Aşir Efendi Kütüphanesi, Fatih Cami Kütüphanesi, Hacı Beşir Ağa Kütüphanesi, Nuruosmaniye Kütüphanesi, Amcazade Hüseyin Paşa Kütüphanesi, Ragıp Paşa Kütüphanesi, Veliyüddin Efendi Kütüphanesi, Murat Molla Kütüphanesi, Hamidiye Kütüphanesi) tarihsel gelişimi, mimari özellikleri (konum, plan, cephe, strüktür, bezeme özellikleri) yazılı-görsel belgelere dayanılarak incelenmiştir. Geçirdikleri onarımlar tespit edilerek, fotoğraflar ile günümüzdeki durumları belgelenmiştir. Tarihi Yarımada (Eminönü-Fatih) Kütüphane Yapılarının Genel Değerlendirilmesi başlıklı bölümde kütüphanelerin saptanmış olan konum, plan, cephe, yapımsistemi, bezeme ve malzeme özellikleri değerlendirilmiştir. Kütüphaneler için hazırlanan tablolara değerlendirme bölümlerinde yer verilmiştir. Tarihi Yarımada (Eminönü-Fatih) Kütüphane Yapılarının Bozulma Durumları başlıklı bölümde; kütüphanelerin onarımları, bozulmaları tanımlanmıştır. Tarihi Yarımada (Eminönü-Fatih) Kütüphane Yapıları Koruma Ve Onarım Önerileri başlıklı bölümde; yapılarda meydana gelen bozulma durumları tanımlandıktan sonra uygun çözüm önerileri getirilmiştir. Son bölümde; eğitim hayatı içerisinde önemli bir yer tutan Tarihi Yarımada(Eminönü-Fatih) kütüphane yapılarının; günümüzün değişen koşullarında, verilen işlevlerle ve bilinçsiz onarımlarla kaybettikleri mimari değerlerinin tanımlanması yanında harap ve terk edilmiş olanların ivedi olarak korunmaları gereği vurgulanmıştır.