DEMİRKÖY FATİH DÖKÜMHANESİ KAZISI LÜLE BULUNTULARI (2010-2015)

Abstract

Kırklareli iline bağlı Demirköy ilçesinde bulunan Fatih Dökümhanesi’nde 2001 yılında çevre düzenleme ve kurtarma kazıları şeklinde başlatılan çalışmalar 2015 yılında tamamlanmıştır. Yaklaşık on bin metrekarelik bir alanı kaplayan ve Fatih Dökümhanesi olarak tanınan demir dökümhanesi, iki ayrı kotta yer alan birimlerden oluşmaktadır. Surlarla çevrili alanda üst kotta, avlu etrafında yaşam ve hizmet mekanları, alt kotta ise üretimle ilgili donanımlar yer almaktadır. Os-manlı sanayisini örnekleyen Dökümhane’de yürütülen kazı çalışmaları sonucunda mekanlar, temel / duvar seviyesinde açığa çıkarılmıştır.Makalede, Demirköy Fatih Dökümhanesi’nde 2010-2015 yıllarını kapsayan altı kazı sezonunda ele geçen lüle ve lüle parçalarından tanımlanabilecek ve de-ğerlendirilebilecek durumda olan örnekler üzerinden bir değerlendirme yapılmaya çalışılmıştır. Tanımlanan kazı sezonlarında tüm / tam lüle örnekleri yoktur. Ele alınan 41 parçanın tamamı yaşam ve hizmet mekanları olarak tanımlanan üst kotta yürütülen kazılarda bulunmuştur.2010-2015 kazı sezonlarını kapsayan dönemde ele geçen Demirköy lüleleri beyaz hamurlu bir örnek hariç kırmızı hamurludur. Parçalardaki yanık izlerinden kullanılmış oldukları anlaşılmaktadır. Form ve süsleme olarak farklı kazılarda benzer örnekler mevcut olmakla birlikte değerlendirilen lüle parçaları arasında birbirinin tekrarı örnekler yoktur. Lüle parçalarında zengin geometrik desen çeşitliliğinin kul-lanımı dikkati çekmektedir. Bitkisel süsleme daha az kullanılmıştır. Bazı örnekler altın yaldız kullanımı açısından önemlidir. Ayrıca bu lüle parçaları arasında çok sayıda damgalı örneklerin bulunduğu tespit edilmiştir. Bu damgalardan bir kısmı okunabilmiştir. Değerlendirilen örneklerin başkent İstanbul üretimi olabileceği ve 19. yüzyıla tarihlenebileceği düşünülmektedir. Nitekim işletmenin bu yüzyılda kapsamlı bir şekilde ihya edildiği bilinmektedir. Başkent İstanbul’a hizmet veren bir devlet işletmesi olan Demirköy Fatih Dökümhanesi’nde çalışanların kullandığı lüle örneklerinin İstanbul’dan getirilmiş olması mümkün görünmektedir. Özenli örnekler olmaları, altın yaldız kullanımı da bu düşünceyi desteklemektedir.