Menakıb-ı Mahmud Paşa : (giriş, edisyon - kritikli metin, dil incelemesi, nüsha farkları, sözlük)

Abstract

Üzerinde çalışılan eser, Fatih Sultan Mehmet zamanında yaşamış ve dev rinin ünlü sadrazamlarından olan Mahmud Paşa'nın devşirilmesinden, sarayda eğitim görmesine; çeşitli devlet kademelerinde aldığı görevlerden, katıldığı sefer lerde gösterdiği başarılara ve öldürülmesine değin olan hayat hikâyesini, dinî- destani bir atmosfer içinde anlatan ve Mahmud Paşa'ya velilik isnat eden bir halk eseridir. Aynı eserin farklı 11 yazması tespit edilmiştir ki bunlardan Atatürk Kü tüphanesi, Muallim Cevdet Kitaplığı'ndaki nüsha esas, Topkapı Sarayı ; Millet Kütüphanesi, Ali Emirî Efendi Tarih Kitaplığı ; Süleymaniye Kütüphanesi, Aya sofya Kitaplığı ; Viyana National Bibliothek- Historia Ottomana "El yazmaları " nüshaları da yardımcı alınarak, tenkitli bir metin oluşturulmuş, ayrıca, bunlar arasındaki ayrılıklar, "Nüsha farkları " başlığı altında toplanmıştır. H. 972/M. 1564'te yazılan ve Eski Türkiye Türkçesi'nin özelliklerini taşı yan eserin, "Dil incelemesi" bölümünde; Arap ve Fars imlâsı ile Uygur yazı gele neğinin etkilerini gösteren kullanımlar "ses ve imlâ" bakımından ele alınarak, ilgili örnekleriyle birlikte sunulmuştur. Bu çalışma esas olarak, " Giriş, Metin, Dil İncelemesi, Nüsha Farkları ve Sözlük" olmak üzere 5 temel konu üzerine kuruludur. Sözlük çalışmasına ise, eserde geçen tüm Arapça, Farsça ve Türkçe kelime ler dahil edilmiş, bu kelimeler önce metindeki şekilleri, ardından parantez için de orijinal şekilleri ve kaynakları belirtilmek suretiyle sözlükte yer almıştır. Her kelimenin sonunda ise, yine parantez içinde, o kelimenin geçtiği yer veya yerlere işaret edilmiştir. Ayrıca Arapça ve Farsça tamlamalar ile kalıplaşmış sözler ve deyimler de iç madde hâlinde belirtilmiştir.Eser, tarihî araştırmalar ve halk edebiyatı araştırmaları için önemli olmakla birlikte, XVI. Yüzyılda yaşamış olan Türk halkının düşünce yapısını, dünya görüşünü, inanç anlayışını ve bütün bunların yansımış bulunduğu ifa de gücünü, Eski Türkiye Türkçesi'nden bu yana olagelen dilin iç ve dış yapı sındaki değişme ve gelişmeleri göstermesi bakımından incelenmeye değerdir. Burada ortaya konulan eser, "Menâkıb-ı Mahmüd Paşa" üzerinde ilk kez gerçekleştirilen ve araştırmalara dayanan bilimsel bir çalışmadır.