Orta Anadolu köy evleri mimari ve iç mekan özellikleri Tongurlar Köyü örneği

Abstract

Yüzyıllar boyunca Anadolu'da varlığını sürdüren Türklerin, başta göçebe daha sonra kalıcı yerleşime geçmeleriyle birlikte başlayan dönem Türk evinin ilk örneklerinin uygulandığı dönemi kapsamaktadır. Türk evi, yıllar içinde tek odalı formundan bugün ki örneklerde karşımıza çıkan plan organizasyonuna kadar uzun bir gelişim ve değişim süreci geçirmiştir. Bu süreç içinde temel özellikler benzer olsa da bulunduğu dönem ve hayat ihtiyaçlarına bağlı olarak evlerde mekân organizasyonu ve formlarda değişikler görülmektedir. Türk evinin oluşturulma biçimi genel olarak, sofa ve sofanın etrafında plan tipine göre konumlandırılan odalardan oluşan bir sistemdir. Bu konumlandırmalara bağlı olarak, bugün ki Türk evi plan tipolojisi oluşturulmuştur. Bu tipolojiyi oluşturan sofa ve odaların nitelik kazanmasında etkisi olan iç mekân donatıları kapılar, pencereler, dolap ve yüklükler, ocaklar, tavanlar, sedir ve döşemelerdir. Dönemlere, üsluplara ve bölgelere göre farklılık gösteren bu donatıların yıllar içinde ya işlevi değişmiş ya da tamamen kullanılmamaya başlanmıştır. Çünkü insanların hayatlarındaki değişimler yeni fonksiyon ihtiyaçları doğurmuştur. Evlerde yer alan iç mekân donatıları da dahil olmak üzere köklü bir değişim ihtiyacı görülmektedir. Günümüzde fonksiyon ihtiyaçlarında değişimin devam etmesi sebebiyle, başta kırsaldakiler olmak üzere, şehirlerdeki mimari yapılar da korunamamaktadır. Bu yapıların ya yıkılıp yerine yenisi yapılmakta ya da terkedilip kendi kaderine bırakıldığı görülmektedir. Ancak modern mimari kadar önemli olan geleneksel mimari mirasımıza sahip çıkmamız mimari kimliğin korunması açısından büyük önem taşımaktadır. Bu sebeple yapıların özgünlüğünü bozmamaya dikkat ederek, günümüze uyumlanacak şekilde korumaya ve onarıma alınmaları gerekmektedir. Bu durum özelinde çalışma alanı olarak seçilen Orta Anadolu'daki Bilecik-Gölpazarı Tongurlar köyü seçilmiştir. Köyde yer alan on altı (16) adet ev mimari-iç mimari özellikleri ve iç mekân öğeleri açısından incelenmiştir. Bu verilerin doğrultusunda kırsal mimaride yer alan konutların günümüze nasıl adapte edilebileceği, fonksiyonel olarak günümüz fonksiyonlarını karşılamıyorsa nasıl yeniden işlev kazandırılacağı kapsamında öneri ve öngörüler sunulmuştur.