SELÇUKLU MELIKI DAVUD’UN SALTANAT MÜCADELESI

Abstract

Sultan Melikşah’ın 485/1092 yılında vefatıyla birlikte Büyük Selçuklu Devleti’nde taht mücadeleleri başlamış, sonrasında oğulları Berkyaruk ve Muhammed Tapar arasındaki mücadeleden Berkyaruk (1094-1105) galip çıkarak Büyük Selçuklu Devleti tahtına oturmuştu. Berkyaruk’un 498/1104 ve ondan sonra tahta geçen Muhammed Tapar’ın da 511/1118 yılında ölmesinin ardından Muhammed Tapar’ın oğlu Mahmud tahta çıksa da kısa süre sonra amcası Sencer ile giriştiği mücadele sonucu Save Savaşı’nda aldığı yenilgi üzere Büyük Selçuklu Devleti tahtını amcasına bırakmak zorunda kalmıştı. Sencer iktidarı ele almasına karşın doğuda kalmayı tercih etmiş ve batı meseleleriyle ilgilenmek üzere Irak Selçuklu Devleti’nin temellerini atarak yeğeni Mahmud’u bu yeni devletin başına geçirmiştir.Irak Selçukluları kuruluşundan itibaren meliklerin isyanları ve Abbâsî halifelerinin tekrar dünyevî siyaseti ele geçirme çabalarıyla mücadele etmek durumunda kalmıştı. Sultan Mahmud (1118-1131) ölümüne kadar kardeşleri ve Abbâsî Halifesi el-Müsterşid Billâh (1118-1135) ile mücadele ederek Irak Selçuklu Devleti’nin başında kalmayı başarmıştı. Onun 525/1131 yılında vefatının ardından yerine oğlu Davud (1131-1132) Irak Selçuklu Devleti tahtına çıkmıştı. Ancak yeni Irak Selçuklu sultanının tahta çıkarken tâbi olduğu Sultan Sencer’in onayını almaması, diğer Selçuklu meliklerinin isyanları ve el-Müsterşid Billâh’ın onun adına hutbe okutmaması üzerine kısa süre sonra iktidardan uzaklaştırılmıştı. Buna rağmen Davud saltanat sevdasından vazgeçmemişti. Kendisi gibi taht iddiacısı olan amcaları Mesud ve Selçukşah, el-Müsterşid Billâh ile ittifak kurarak tekrardan tahtı ele geçirme çabası içerisine girmişti. Bu çalışmada kısa süreli de olsa Irak Selçuklu Devleti’nin hükümdarlarından olan Davud’un taht mücadelesi ve bu mücadeleler sırasında kurmuş olduğu ittifaklar ele alınacaktır.

Following the death of Sultan Maliksh?h in 485/1092, the fight for the throne began in the Great Saljuq State. Then, in the fight for the throne between his sons Bark??roq and Mo?ammed Tapar, Bark??roq won and ascended the Great Saljuq State’s throne (1094-1105). After the death of Bark??roq in 498/1104, Mo?ammad Tapar came to the throne (1105-1118). When Mo?ammad Tapar died in 511/1118, his son Ma?m?d had come to the throne, but he had to meet his uncle Sanjar’s move for the throne. Facing his nephew Ma?m?d in the Battle of the Save, Sanjar defeated his nephew and became the sultan of the Great Saljuq State. When Sanjar claimed the power, he preferred to stay in the East and put Ma?m?d in charge of this new state by laying the foundations of the Iraqi Saljuq State to deal with the western issues. Since the foundation of the Iraqi Saljuqs, they had to struggle with the rebellions of the sultans and the efforts of the ‘Abbasid caliphs to regain the worldly politics. Sultan Ma?m?d managed to stay at the head of the Iraqi Saljuq State until his death (1118-1131) by fighting against his brothers and ‘Abbasid caliph al-Mostarshid bi-All?h (1118-1135). After his death in 525/1131, his son D?w?d came into the throne of the Iraqi Saljuq State for a short time (1131-1132). However, the new Iraqi Saljuq sultan was removed from the throne because he had not got the approval of Sultan Sanjar whom he was supposed to obey, also the ‘Abbasid caliph al-Mostarshid bi-All?h had not read sermons on his behalf, and because of the rebellions of other Saljuq sultans. Nevertheless, D?w?d did not give up his will for the sultanate. He tried to reclaim the throne by establishing an alliance with his uncles Ma‘s?d and Saljuqsh?h, claimants for the throne like him, and with Abbasid caliph al-Mostarshid bi-All?h. In this study, we will discuss D?w?d’s – one of the rulers of the Iraqi Saljuq State despite the short-term – struggle for the throne and the alliances he had established during these struggles.