Geleneksel Yazmacılık ve Hürriyet Yazmalar

Abstract

Geleneksel el sanatları, toplumların kültürel kimliğini yansıtan en anlamlı ve canlı maddi kültür ürünleridir. Halk kültürünü yansıtan, özellikle tekstil tarihi ve kültür tarihi bakımından önemli geleneksel el sanatlarından biri de yazmacılıktır. Yazmacılık, pamuklu kumaşların üzerine çizerek, kalıp ile basarak veya her ikisini birlikte kullanarak kumaş yüzeyini süsleme, desenlendirme olarak tanımlanabilir. Bu teknikler ile desenlendirilmiş ürünlerin tamamına ise “yazma” denir. Rengin yer almadığı yazmalara “karakalem” denir vekarakalem yazmaların zemini siyah, motif alanları beyaz olanları “Hürriyet” olarak adlandırılır. “Hürriyet” adı verilenler yazmalar bugüne kadar incelenmemiş, kulaktan kulağa aktarılarak gelmiş birkaç bilgi dışında günümüze aktarımı sağlanamamıştır. Bu çalışma ile hürriyet yazmaların yapım tekniği, malzemeleri, boyutları, hangi ustalar tarafından nerelerde basıldığı ve hangi şehirlerde kullanıldığı gibi literatürde olmayan bilgilere ulaşılmıştır. Çalışmanın gerçekleşmesi için öncelikle literatür taraması yapılmış ancak bu yazma ile ilgili birkaç cümle haricinde yazılı bilgi olmadığı, görsellerin de çok sınırlı olduğu görülmüştür. Hürriyet yazma hakkındaki bilgilerin elde edilmesi ancak kişisel görüşmeler ile mümkün olmuştur. Ulaşılabilen yazma örnekleri ve aile arşivlerindeki fotoğraflar ile de çalışma desteklenmiştir.