Mimari ahşap malzeme üretici ortamının yenilikçilik davranışı ve biyoteknoloji farkındalığı açısından araştırılması

Abstract

Ahşap, doğal olması ve doğanın bir parçasını temsil etmesi ile her zaman tercih edilen bir malzeme olmuştur. Hammadde temini, üretim, kullanım ve kullanım sonrası süreçler açısından ekolojik bir malzeme olarak tanımlanabilir. Ancak, ahşap malzemeyi bugünkü farklı kullanım seçeneklerine kazandırmak için gelişen üretim teknolojisi değerlendirildiğinde, teknolojisinin gereklilikleri nedeniyle ahşabın kullanıldığı birçok uygulamada insan ve çevre sağlığına zarar veren etkilere sahip olduğu bilimsel olarak kanıtlanmıştır. Ahşap malzemenin fiziksel çevre koşullarına karşı dayanıklılığını arttırmak, boyutsal olarak sınırlarını genişletmek ve seçeneklerini zenginleştirmek amacıyla üretim sürecine çeşitli emprenye maddeleri, yapıştırıcılar ve yüzey koruyucu kimyasal maddeler girmiştir. Artan çevre sorunları doğrultusunda birçok konuda olduğu gibi yapı malzemeleri konusunda da tüketici bilincinin gelişmesiyle birlikte ahşap endüstrisi içinde olumsuz çevre etkisi olmayan/en düşük olan ürünlerin sorgulanır olması, üreticileri bu alanda doğal çözüm arayışlarına itmektedir. Ahşap malzeme, kaynağı olan ormanın sürdürülebilirliğinden başlayarak, üretimi sırasında işçi sağlığı-çevre etkisi, kullanımı sırasında iç mekan kullanıcı sağlığı, yeniden kullanımında da geri dönüşebilirliği gibi ekolojik ölçütler üzerinden sorgulanmaktadır. Günümüzde özellikle farklı ülkelerde formaldehit kullanımını sınırlayan yasal düzenlemelerin de etkisiyle ahşap sektöründe endüstriyel kullanıma uygun biyolojik tabanlı yapıştırıcılar üzerine araştırmalar ve ürün çeşitliliği artmaktadır. Ahşap panel montajları ve laminasyonda kimyasal yapıştırıcılar yerine ahşap çivi kullanımı da alternatif birleştirme yöntemleri arasında sektörde yerini almaktadır. Biyo-tabanlı yapıştırıcılar ve ahşap çivileme yöntemi dışında dikkate değer diğer bir başka ahşap birleştirme tekniği ise 'sürtünme ile kaynatma'dır. Bu teknoloji üzerine yapılan AR-GE çalışmaları, küçük ölçekli uygulamalarda iyi sonuçlar verirken büyük ölçekli uygulamalar için araştırmalar devam etmektedir. Bu çalışmanın amacı; mimari ahşap malzeme üretim teknolojisinin biyo-tabanlı olarak değişim durumu ve üreticilerin bu değişime karşı farkındalığının/yenilikçilik davranışının sorgulanmaya çalışılmasıdır. Çalışma ulusal koşullar içinde mimari ahşap yapı malzemesi üzerine akademik lisansüstü çalışmaları ve üreticinin teknolojik yaklaşımını içermektedir. Çalışmada yöntem; kavramsal alt yapı ve akademik yayınların yaklaşımının belirlenebilmesi için literatür taraması, ahşap üreticilerinin yenilikçilik yaklaşımının belirlenmesi için anket çalışması yapılmasıdır. Çalışma altı bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde çalışmanın gereklilikleri, problemin tanımı, kapsam ve yöntem hakkında bilgi verilmiştir. İkinci bölümde; mimari ahşap malzeme konusunda gelişim ve değişim davranışını gözlemleyebilmek ve ulusal koşullarda ahşap malzemeye ilişkin bilimsel tabanlı mevcut durumu tespit edebilmek üzere Türkiye'de ilgili alanda tamamlanmış olan lisansüstü çalışmalar incelenmiştir. Üçüncü bölümde; yenilikçilik kavramı, yenilikçilik türleri, dünyada ve Türkiye'de yapılan yenilikçilik analizleri incelenmiştir. Kültürün yenilikçilik davranışına etkisi, Türkiye'deki yenilikçilik davranışı ve ahşap malzeme üretim ortamı hakkında çalışmayı destekleyecek bilgilere yer verilmiştir. Dördüncü bölümde; Mimari ahşap malzeme üretiminde yenilikçi bir üretim yaklaşımı olan biyoteknolojik yöntemler araştırılmıştır. Beşinci bölümde; belirlenen ahşap dernekleri aracılığı ile üretici ortamın yenilikçilik davranışı ve biyoteknoloji farkındalığı anket yöntemi kullanılarak araştırılmıştır. Altıncı bölümde ise değerlendirme ve sonuç yer almaktadır. Anket çalışmasının sonucunda katılan firmalar yenilikçilik davranışlarını sorgulayan soruları büyük oranda yenilikçi faaliyetler içerisinde bulundukları şeklinde yanıtlamışlardır. Ancak buradaki yeni kavramı çalışmanın temel sorgulamasını oluşturan yeni ve yenilikçilik kavramından farklı algılanmaktadır. Çıkan sonuçlara bakıldığında piyasada hali hazırda var olan ürün veya hizmetlerin firmaların kendi bünyeleri için yeni olmasının yenilik olarak algılandığı ortaya çıkmaktadır. Ayrıca katılımcıların çoğunluğu biyoteknoloji kavramını duymuş olmasına rağmen kavramın genel ve ahşap malzeme özelinde uygulama alanları yeterince bilinmemektedir.